Page 6 -
P. 6
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
2
และอินเดียมีสหสัมพันธ์สูงถึงร้อยละ 91.05 นอกจากนั้นรูปที่ 1.1 ยังแสดงให้เห็นถึงแนวโน้มการเคลื่อนไหวไป
ด้วยกัน ซึ่งสะท้อนถึงสภาวการณ์แข่งขันที่รุนแรงในตลาดโลก
ประเทศไทยต้องพึ่งพาตลาดต่างประเทศในการระบายผลผลิตข้าว ย่อมทำให้ความผันผวนของราคาข้าว
ในตลาดโลกมีกระทบเชื่อมโยงมาถึงราคาข้าวภายในประเทศอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ตารางที่ 1.5 เปรียบเทียบราคา
ข้าวส่งออก ราคาข้าวสารภายในประเทศ และราคาข้าวเปลือก ระหว่างเดือนมกราคม ถึง ธันวาคม พ.ศ. 2560
นอกจากนั้นรูปที่ 1.2 แสดงให้เห็นว่าราคาข้าวขาวส่งออก ข้าวขาวภายในประเทศ และราคาข้าวเปลือกมีการ
เคลื่อนไหวขึ้นลงไปในทิศทางเดียวกัน และจากการคำนวณพบว่า ในช่วงเวลาดังกล่าว ราคาข้าวขาวส่งออกกับ
ราคาข้าวขาวภายในประเทศมีสหสัมพันธ์ (correlation) กันสูงมากถึงร้อยละ 88.65 อย่างไรก็ตามราคาข้าวขาว
ภายในประเทศกับราคาข้าวเปลือกภายในประเทศมีสหสัมพันธ์กันร้อยละ 45.46 และราคาข้าวขาวส่งออกกับราคา
ข้าวเปลือกภายในประเทศมีสหสัมพันธ์กันเพียงแค่ร้อยละ 17.08 แสดงว่าถึงแม้ราคาข้าวทั้งสามประเภทจะมี
แนวโน้มเคลื่อนไหวไปในทิศทางเดียวกัน แต่กลไกการส่งผ่านจากราคาข้าวส่งออกไปยังราคาข้าวเปลือกอาจจะมี
ความไม่สมบูรณ์แฝงอยู่ทั้งในด้านความล่าช้าและขนาดของการเปลี่ยนแปลง
นอกจากนั้น ในระบบค้าข้าวของไทยประกอบด้วยผู้มีส่วนเกี่ยวข้องหลายกลุ่มตั้งแต่ต้นน้ำจนถึงปลายน้ำ
ได้แก่ เกษตรกร ผู้รวบรวมข้าวเปลือก โรงสีข้าว ผู้ค้าข้าว (หยง) ผู้ผลิตข้าวถุงเพื่อขายในประเทศ และผู้ส่งออกข้าว
แต่ละกลุ่มต่างก็มีบทบาทที่สำคัญ กล่าวคือเกษตรกรเป็นผู้ผลิตข้าวเปลือก โรงสีเป็นผู้แปรรูปข้าวเปลือกเป็น
ข้าวสาร ผู้ค้าข้าวหรือหยงเป็นผู้รวบรวมข้าวและประสานงานติดต่อซื้อขายข้าวระหว่างโรงสีและผู้ผลิตข้าวถุงหรือผู้
ส่งออกข้าว การที่มีผู้มีส่วนร่วมในตลาดค้าข้าวจำนวนมากอาจเป็นข้อดีในแง่ของการแบ่งงานกันทำตามบทบาท
และความชำนาญของตน ซึ่งจะก่อให้เกิดประสิทธิภาพในทางเศรษฐกิจ โดยทั่วไปแล้ว ถ้าหากตลาดมีการแข่งขัน
กันอย่างสมบูรณ์ การเปลี่ยนแปลงราคาข้าวในตลาดโลกจะถูกส่งผ่านมายังราคาข้าวขาวและข้าวเปลือก
ภายในประเทศได้อย่างสมบูรณ์โดยผ่านกลไกการกำหนดราคาระหว่างผู้ซื้อและผู้ขาย กล่าวคือเมื่อราคาข้าวส่งออก
ในตลาดโลกสูงขึ้น ผู้ส่งออกก็ต้องแข่งขันกันซื้อข้าวในประเทศในราคาที่สูงขึ้น เมื่อโรงสีขายข้าวขาวได้ในราคาที่
สูงขึ้น ก็จะสามารถรับซื้อข้าวเปลือกจากเกษตรกรได้ในราคาที่สูงขึ้น แต่ถ้าหากบางช่วงของระบบการค้าข้าวไม่ได้มี
การแข่งขันหรือผู้มีส่วนเกี่ยวข้องบางกลุ่มประสบกับปัญหาข้อมูลข่าวสารที่ไม่สมบูรณ์ อาจทำให้เกิดปัญหาการตั้ง
ราคาที่ไม่เป็นธรรมและกลไกการส่งผ่านราคาไม่สามารถทำงานได้อย่างสมบูรณ์ กล่าวคือเมื่อราคาข้าวในตลาดโลก
เพิ่มขึ้น ผู้ซื้อในประเทศซึ่งอาจเป็นผู้ส่งออก ผู้ค้าข้าว หรือโรงสีข้าว อาจมีอำนาจเหนือตลาดหรืออาศัยประโยชน์
จากความไม่สมบูรณ์ของข้อมูลข่าวสารทำให้ไม่ต้องเสนอราคารับซื้อที่สูงขึ้น ทำให้ราคาข้าวขาวและข้าวเปลือก
ภายในประเทศไม่ปรับตัวสูงขึ้นตามทีควรจะเป็นหรือกระเตื้องขึ้นช้ากว่าที่ควรจะเป็น ในทางตรงกันข้าม ในช่วงที่
ราคาข้าวในตลาดโลกตกต่ำ อาจเกิดปัญหาการกดราคารับซื้อข้าวในประเทศจนทำให้ราคาข้าวขาวและข้าวเปลือก
ภายในประเทศตกต่ำมากกว่าที่ควรจะเป็นหรือราคาข้าวในประเทศอยู่ในภาวะตกต่ำนานกว่าที่ควรจะเป็น
