Page 102 -
P. 102
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
98
7.2 ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย
ผลการศึกษาบ่งชี้ว่ากลไกการส่งผ่านราคาข้าวทุกชนิดและทุกระดับยังไม่สามารถทำงานได้อย่างสมบูรณ์
ราคาข้าวเปลือกและข้าวสารยังไม่สามารถปรับตัวเพื่อตอบสนองต่อราคาส่งออกได้อย่างเต็มที่และทันที อาจ
เนื่องจากปัญหาความไม่สมบูรณ์ของข้อมูลข่าวสาร ห่วงโซ่อุปทานที่ค่อนข้างยาว และโครงสร้างตลาดที่ไม่ได้มีการ
แข่งขันอย่างสมบูรณ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งตลาดข้าวบางชนิดมีความไม่สมมาตรในการเปลี่ยนแปลงราคาขึ้นลงซึ่ง
สะท้อนอำนาจในการกำหนดราคาของผู้ซื้อ ดังนั้นแนวนโยบายของรัฐควรเน้นการลดข้อจำกัดและอุปสรรคที่ทำให้
ราคาข้าวไม่สามารถปรับได้อย่างคล่องตัว และเสริมสร้างการแข่งขันในตลาด เพื่อทำให้กลไกการส่งผ่านราคาข้าว
ทำงานได้อย่างสมบูรณ์มากขึ้น ทำให้ราคาข้าวเปลือกและข้าวสารภายในประเทศมีการเปลี่ยนแปลงอย่างสม
เหตุผล สะท้อนความต้องการและสภาวการณ์ในตลาดที่เปลี่ยนแปลงไป มาตรการที่รัฐควรจะดำเนินการมีดังนี้
1. สนับสนุนให้เกษตรกรรวมกลุ่มกันเพื่อสร้างอำนาจต่อรองราคาขายข้าวเปลือก
ความยืดหยุ่นการส่งผ่านจากราคาข้าวสารไปยังราคาข้าวเปลือกมีค่าน้อยกว่าหนึ่งในตลาดข้าวทุกชนิด
โดยเฉพาะราคาข้าวเปลือกเหนียวเกือบจะไม่ยืดหยุ่นต่อราคาข้าวสารเหนียวเลย ราคาข้าวเปลือกทุกชนิดจะปรับ
สูงขึ้นคิดเป็นสัดส่วนน้อยกว่าราคาข้าวสาร แสดงว่าตลาดข้าวเปลือกเป็นตลาดของผู้ซื้อ พ่อค้าข้าวเปลือกหรือโรงสี
มีอำนาจต่อรองเหนือกว่าเกษตรกร เนื่องจากโรงสีข้าวมีการกระจุกตัวเชิงพื้นที่สูง เกษตรกรมักจะไม่นำข้าวไปขาย
ในพื้นที่ห่างไกลเพราะมีต้นทุนค่าขนส่ง แต่จะขายผ่านพ่อค้าหรือโรงสีในท้องที่ เกษตรกรไม่มีช่องทางการจำหน่าย
มากนัก โดยเฉพาะในช่วงราคาข้าวสารและราคาข้าวเปลือกสูงขึ้น ทำให้เกษตรกรไม่ได้ประโยชน์จากราคาที่สูงขึ้น
อย่างเต็มเม็ดเต็มหน่วย ดังนั้นรัฐบาลจึงควรส่งเสริมให้เกษตรกรรวมตัวกันเป็นกลุ่มเกษตรกรหรือสหกรณ์ในการ
รวบรวมข้าวเปลือกเพื่อสร้างอำนาจต่อรอง ซึ่งอาจทำให้สามารถขายข้าวเปลือกในราคาสูงขึ้นมากกว่าเดิม
2. ปรับปรุงประสิทธิภาพการจัดการโลจิสติกส์ข้าวเปลือก
การขนส่งข้าวเปลือกและข้าวสารภายในประเทศเป็นการขนส่งบกโดยรถบรรทุก โดยเฉพาะการขนส่ง
ข้าวหอมมะลิและข้าวเหนียวจากภาคตะวันออกเฉียงเหนือมายังกรุงเทพ ทำให้สินค้าข้าวมีต้นทุนโลจิสติกส์สูง โรงสี
ข้าวและพ่อค้าผู้รวบรวมข้าวต้องหักราคาซื้อข้าวเปลือกและข้าวสารบางส่วนเป็นต้นทุนค่าขนส่ง ดังนั้นรัฐบาลควร
ปรับปรุงประสิทธิภาพการจัดการโลจิสติกส์ข้าวด้วยการเพิ่มช่องทางขนส่งให้มากกว่าเดิม โดยเฉพาะการขยาย
ระบบการขนส่งทางรางซึ่งมีต้นทุนถูกกว่าการขนส่งทางรถบรรทุก เพื่อลดต้นทุนการขนส่ง ทำให้การส่งผ่านราคา
จากข้าวสารไปยังข้าวเปลือกได้มากยิ่งขึ้น
3. ส่งเสริมให้มีธุรกิจท่าข้าวหรือศูนย์กลางค้าข้าวเพิ่มขึ้น
