Page 57 -
P. 57
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
57
crop nutrient removal การดึงธาตุอาหารพืชออกไป : ธาตุอาหารส่วนที่ติดไปกับผลผลิตซึ่งเก็บเกี่ยวออกจากพื้นที่
เป็นการสูญเสียธาตุอาหารจากดินอย่างหนึ่ง ปริมาณที่สูญเสียขึ้นอยู่กับชนิดและปริมาณของส่วนที่เก็บเกี่ยวออกไป
crop nutrient sources แหล่งธาตุอาหารพืช : สารที่มีธาตุอาหารพืชเป็นองค์ประกอบ และสามารถปลดปล่อยรูปที่
เป็นประโยชน์ต่อพืชมี 6 อย่าง คือ (1) ในดินมีแร่และอินทรียวัตถุ (2) เศษซากพืชที่เหลือในแปลงหลังการเก็บ
เกี่ยว (3) ธาตุอาหารที่ติดมากับนํ้าชลประทานและนํ้าฝน (4) ปุ๋ยเคมี (5) ปุ๋ยอินทรีย์ และ (6) ปุ๋ยชีวภาพ
crop nutrient uptake การดูดธาตุอาหาร : กลไกการดูดธาตุอาหารรูปที่เป็นประโยชน์จากภายนอกเข้าไปในเซลล์
พืช โดยใช้โปรตีนขนส่งมี 3 ประเภท คือ (1) โปรตีนทําหน้าที่เร่งปฏิกิริยา เช่น เอนไซม์ H - ATPases และ (2)
+
โปรตีนช่องผ่านของตัวละลาย และ (3) โปรตีนพาหะ อาจใช้ 2 คํานี้แทนกันได้ คือ “การดูด (absorption หรือ
uptake) และการขนส่ง (transport)” ดู active transport และ passive transport ประกอบ
crop productivity ผลิตภาพของพืช : ปริมาณผลผลิตพืชที่ได้ต่อหน่วยพื้นที่ต่อเวลา ใช้หน่วย กก./ไร่/ปี หรือ ตัน/
ไร่/ปี
crop recovery of added nutrient การดูดใช้ธาตุอาหารจากปุ๋ย : สัดส่วนของปริมาณธาตุอาหารจากปุ๋ยซึ่งรากดูด
ไปสะสมไว้ในพืช ค่านี้แสดงประสิทธิภาพของการใช้ปุ๋ยแบบหนึ่ง มีความหมายเหมือนกับ apparent nutrient
recovery
crop residue เศษพืช : มวลชีวภาพที่เหลือในแปลงหลังจากการเก็บเกี่ยวผลผลิต (ผล เมล็ด และอื่นๆ) ออกไปแล้ว
เศษพืชจึงประกอบไปด้วยบางส่วนของลําต้น กิ่ง ก้าน ใบและอื่นๆ ตกค้างและปกคลุมดินในแปลง ซึ่งจะถูกพรวน
กลบลงไป แล้วถูกจุลินทรีย์ย่อยสลายกลายเป็นอินทรียวัตถุในดิน หากมีเศษพืชเหลือปริมาณมาก เกษตรกรอาจ
เก็บรวบรวมออกจากแปลงมาทําปุ๋ยหมัก ใช้เป็นอาหารสัตว์ เพาะเห็ดหรือทําเชื้อเพลิง การพรวนกลบเศษพืชลงไปใน
ดิน จะช่วยชดเชยอินทรียวัตถุที่สลายไปในช่วงเวลาที่ผ่านมา และเป็นการหมุนเวียนธาตุอาหารให้กลับลงไปในดิน
อีกครั้งหนึ่ง
crop residue management การจัดการซากพืช : ระบบการปฏิบัติงานตลอดปีเพื่อให้ซากพืชมีประโยชน์ต่อดิน
สูงสุดดังนี้ (1) การคัดเลือกพืชที่นํามาใช้ในระบบการปลูกในระบบการปลูกพืชหมุนเวียน ควรมีชนิดที่ให้ซากพืช
หรือตอซังเหลือมากสลับบ้าง (2) พิจารณาวิธีดําเนินการต่าง ๆ ในฟาร์มที่จะมีผลต่อปริมาณซากพืชที่คงเหลือ การ
เรียงตัวและการกระจายของซากพืชที่คลุมดิน และ (3) บริเวณใดที่จําเป็นต้องมีซากพืชคลุมดิน ต้องคํานึงถึง
เปอร์เซ็นต์ของผิวดินที่มีวัสดุปกคลุม หรือปริมาณของวัสดุต่อพื้นที่ ว่าเพียงพอและเหมาะสม
crop response การตอบสนองของพืช : การเปลี่ยนแปลงด้านการเติบโตหรือผลผลิต อันเนื่องจากพืชได้รับนํ้าหรือ
ปุ๋ยที่ให้ธาตุใดธาตุหนึ่งเพิ่มขึ้น หากดินขาดธาตุไนโตรเจน การใส่ปุ๋ยไนโตรเจนย่อมช่วยให้พืชเติบโตดีขึ้น เรียกว่า
พืชตอบสนองเชิงบวกต่อการใส่ปุ๋ยไนโตรเจน
crop rotation การปลูกพืชหมุนเวียน : การปลูกพืชหลายชนิดในพื้นที่หนึ่งตามลําดับในแบบแผนที่วางไว้ การ
กําหนดลําดับของการปลูกพืชคํานึงถึงผลผลิตและการบํารุงดิน เริ่มจากการปลูกพืชชนิดแรกจนเก็บเกี่ยว แล้วตาม
ด้วยการปลูกพืชชนิดที่สอง เช่นนี้เรื่อยไปจนครบ โดยทั่วไปจะกําหนดให้มีพืชตระกูลถั่วอยู่ในระบบการหมุนเวียน
เสมอ
