Page 90 -
P. 90
โครงการรวบรวมและจัดทําเอกสารวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
วารสารมนุษยศาสตร์ ปีที่ 21 ฉบับที่ 1 (มกราคม- มิถุนายน 2557) 79
จะได้สืบเชื้อพระวงษ บ ารุงแผ่นดินไปภายหน้า อันจะให้ฆ่าพระ
ราชกุมารเสีย ด้วยถ้อยค าพระมเหษีกราบทูลนั้นไม่ควร ขอ
พระองค์ทรงพระกรุณาโปรด ไว้ชีวิตรพระราชกุมารก่อน อันกล
สัตรีนั้น มีมารยาเล่ห์ล้วนยอกย้อนหลายประการ ซึ่งจะทรงเชื่อ
ั
ฟงเอาเปนแน่นั้นยังมิได้ ข้าพระเจ้าจะขออุปไมยเล่านิทาน สัตรี
ท ากลมารยาถวาย [เริ่มเล่านิทานซ้อน] มนตรีชักธรรมเนียบ ใน
กลสัตรีมาเล่าถวายแล้วกราบทูลว่า อันสัตรีย่อมมีกลมารยาท า
อุบายฬ่อลวงให้ชายผู้สามีหลุ้มหลง ยากที่ชายจะรู้ถึง เหมือน
หนึ่งภรรยาพราหมณ์นั้น ฃอพระองค์จงทรงพระด าริห์ให้ฦกซึ้ง
ั
ซึ่งจะฆ่าพระราชโอรสเสีย เพราะฟงค าสัตรีนั้นไม่ควร ฃอพระ
ราชทานชีวิตรพระราชกุมารไว้ก่อน จะได้เสวยศริราชสมบัติ
ปกครองพระนครท านุกบ ารุงอาณาประชาราษฎร ให้อยู่เย็น
เป็นศุกข์สนองพระองค์สืบไป พระเจ้าพรหมทัตได้ทรงฟง ั
ธรรมเนียบกลมารยาสัตรีดั่งนั้น จึงด ารัสสั่งเพชฆาฏ ให้งดพระ
ราชกุมารไว้...
(ปะทุมชาฎกว่าด้วยกลแห่งษัตรี, 2414: 52-63)
ในบางกรณีที่พระโพธิสัตว์ต้องการสั่งสอนผู้ที่สอนได้ยาก ก็จะใช้
ั
นิทานอุทาหรณ์เล่าเพื่อเป็นการตักเตือนผู้ฟงอย่างอ้อมๆ ให้เชื่อมโยงพฤติกรรม
ของตนกับพฤติกรรมของตัวละครในนิทานซ้อน จนตระหนักรู้ค าสอนของพระ
โพธิสัตว์ได้เอง การเล่านิทานเช่นนี้ช่วยให้ผู้เสพได้เห็นตัวอย่างค าสอนและช่วย
ั
แสดงให้เห็นปญญาของพระโพธิสัตว์ในการแสดงค าสอน ดังนิทานซ้อนเรื่อง
“เทวัจฉวมาณพ” ในธนัญชัยบัณฑิตชาดก พระโพธิสัตว์เล่าเรื่องนี้เพื่อแสดงโทษ
ั
ของความอกตัญญูให้พระเจ้าโกรพยราชฟง โดยระบุว่าตัวละครมาณพผู้อกตัญญู
เป็นอดีตชาติของอ ามาตย์ที่คอยยุยงพระเจ้าโกรพยราชอยู่ ด้านหนึ่ง นิทานเรื่องนี้
ช่วยแสดงตัวอย่างของความอกตัญญู อีกด้านหนึ่งก็เป็นการตักเตือนพระเจ้า
โกรพยราชให้ระวังบุคคลที่คอยยุยงพระองค์ไปพร้อมกัน
