Page 249 -
P. 249
โครงการรวบรวมและจัดทําเอกสารวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
238 Humanities Journal Vol.21, No.1 (January-June 2014)
์
วรรณศิลปอันประณีตบรรจง ในงานวิจัยสี่แผ่นดินเล่มอื่นๆ ก็เช่นกัน ซึ่งท าให้การ
อ่านนวนิยายเรื่องนี้มีลักษณะ “ถูกท าให้ลีบเรียวลง” เหลือเพียงความเป็นไทยที่มี
แก่นแท้และทรงคุณค่าเท่านั้น การอ่านที่เป็นกระแสหลักจึงเป็นตัวอย่างของการ
ครอบง าทางอุดมการณ์ผสานกับปฏิบัติการทางสังคมวัฒนธรรมที่ผลิตซ ้าคุณค่า
ของนวนิยายเรื่องนี้ในทางเดียวกัน
ในงานวิจัยเรื่อง ประวัติศาสตร์วิธีคิดเกี่ยวกับสังคมและวัฒนธรรม
ไทยของปัญญาชน (พ.ศ.2435-2535) (2550) แสดงการอ่านทบทวนวิพากษ์ด้วย
การไม่ได้มองความสัมพันธ์ระหว่างความเป็นไทยในตัวบทกับความเป็นไทยใน
บริบทอย่างตรงไปตรงมา แต่ได้น าเสนอการตีความนวนิยายเรื่องนี้ว่าเป็นความ
ยอกย้อนของการประกอบสร้างความเป็นไทยที่แฝงไว้ด้วยการเมืองในเวลานั้น ซึ่ง
เป็นการฟื้นพลังจารีตให้กลับคืนมาในสังคมไทยได้ส าเร็จ การตีความในลักษณะนี้
อาจวิเคราะห์ความสัมพันธ์กับความเปลี่ยนแปลงทางการเมืองไทยด้วยเช่นกัน
ขณะเดียวกันก็วิเคราะห์ความสัมพันธ์กับจุดยืนทางวัฒนธรรมเพื่อยืนยันว่า
งานวิจัยนั้นเองก็เป็นสนามรบของการต่อสู้ช่วงชิงความหมายและอ านาจ
เช่นเดียวกัน
ส่วนการอ่านทบทวนวิพากษ์ในกรณีที่สองที่ยกตัวอย่างจากงานวิจัยที่
ศึกษางานเขียนของคุณหญิงวิมล ศิริไพบูลย์ (ทมยันตี) นับแต่ช่วงก่อน พ.ศ.2533
ประเด็นของงานวิจัยมุ่งไปที่ผู้หญิง หรือเพศสถานะในนวนิยาย และสรุปว่างาน
เขียนมีลักษณะเป็นวรรณกรรมสตรี และทมยันตีเป็นนักเขียนสตรีไทยที่มีความคิด
เพื่อสิทธิสตรีอย่างชัดเจน จากกรอบการศึกษาสตรีนิยมแสดงให้เห็นว่า ความคิด
เพื่อสิทธิสตรีของทมยันตีเป็นอิทธิพลที่ได้รับจากประสบการณ์รับรู้สภาพความเป็น
จริงของสังคมไทย และประสบการณ์ตรงที่ได้จากครอบครัวและบทบาททางการ
เมือง ไม่ว่าจะมีงานวิจัยในช่วงหลังเรื่องใดก็จะตีความโน้มเอียงเข้าหาการวิจารณ์
แนวสตรีนิยมที่พิจารณาเป็นศูนย์กลางของการวิจารณ์และชี้ให้เห็นศักยภาพของ
ผู้หญิงที่ถูกกดทับโดยระบบค่านิยม
