Page 430 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

การศึกษาเพื่อหาพันธุ์ที่มีประสิทธิภาพในการใช้โพแทสเซียม มีการเปรียบเทียบพันธุ์ข้าวภายใต้
2 สภาพ คือ ปลูกในดินซึ่งมีโพแทสเซียมที่เป็นประโยชน์ต�่าโดยไม่ใส่ปุ๋ย กับเมื่อใส่ปุ๋ยโพแทชเพียงพอ

(200 มก.K/กก.) แล้วเปรียบเทียบจากตัวชี้วัดที่ส�าคัญ เช่น
1) ดัชนีประสิทธิภาพการให้ผลผลิตเมล็ด (grain yield efficiency index, GYEI) ของข้าว
จีโนไทพ์หนึ่งค�านวณได้จากสูตร

GYEI = (GY1/AGY1) x (GY2/AGY2)
เมื่อ GY1 = ผลผลิตเมล็ดที่ได้เมื่อไม่ใส่ปุ๋ยโพแทช
AGY1 = ผลผลิตเมล็ดเฉลี่ยของ 10 จีโนไทพ์ที่ได้เมื่อไม่ใส่ปุ๋ยโพแทช

GY2 = ผลผลิตเมล็ดที่ได้เมื่อใส่ปุ๋ยโพแทชอัตราสูง
AGY2 = ผลผลิตเมล็ดเฉลี่ยของ 10 จีโนไทพ์ที่ได้เมื่อใส่ปุ๋ยโพแทชอัตราสูง
หลักเกณฑ์การประเมินมีดังนี้ ข้าวจีโนไทพ์ใดมี GYEI สูงกว่า 1.0 จัดว่ามีประสิทธิภาพสูง

0.5-1.0 ถือว่าปานกลาง และต�่ากว่า 0.5 ถือว่าประสิทธิภาพต�่า
2) นอกจากนี้ยังใช้ดัชนีอื่นในการเปรียบเทียบ เช่น ดัชนีการเก็บเกี่ยวผลผลิต (grain harvest

index, GHI) น�้าหนัก 1,000 เมล็ด (1,000-grain weight) ความยาวรวง (panicle length) และจ�านวน
ดอกที่เป็นหมัน (spikelet sterility)
ค่าที่วัดได้ของตัวชี้วัดจากข้าวพันธุ์ต่างๆ ที่ปลูกในดิน 2 แบบ ในเรือนปลูกทดลอง แสดงไว้ใน

ตารางที่ 15.8 ส�าหรับค่าที่วัดได้จากการทดลองภาคสนาม นอกจากจะเกิดความแตกต่างระหว่างพันธุ์
ข้าวแล้ว พื้นที่ทดลอง ฤดูปลูกและระบบนิเวศของการปลูกข้าว ยังมีผลให้ค่าที่วัดได้แตกต่างกันด้วย การ

เปรียบเทียบเพื่อคัดเลือกพันธุ์ข้าวที่มีประสิทธิภาพในการใช้โพแทสเซียม จึงต้องด�าเนินการในหลายพื้นที่
หลายฤดูปลูกและภายใต้ระบบนิเวศการปลูกข้าวที่แตกต่างกันด้วย

ตารางที่ 15.8 สรุปผลการประเมินตัวชี้วัดองค์ประกอบผลผลิตของข้าวหลายพันธุ์ซึ่งปลูกในดินที่ไม่ใส่

ปุ๋ยและใส่ปุ๋ยโพแทช 200 มก.K/กก.

ไม่ใส่ปุ๋ยโพแทช ใส่ปุ๋ยโพแทช
ตัวชี้วัด
พิสัย เฉลี่ย พิสัย เฉลี่ย

ดัชนีการเก็บเกี่ยวผลผลิต (GHI) 0.36-0.53 0.46 0.37-0.53 0.47
น�้าหนัก 1,000 เมล็ด (กรัม) 18.6-26.0 23.3 21.1-28.4 25.4
ความยาวรวง (ซม.) 17.7-23.9 21.1 18.2-25.3 21.8

จ�านวนดอกที่เป็นหมัน (%) 3.7-21.5 12.8 5.6-24.8 12.0
ผลผลิตเมล็ด (กรัม/ต้น) 4.95-11.74 8.10 9.12-21.11 15.42

ที่มา: ปรับปรุงจาก Fageria (2014)

426 การจัดการธาตุหลักในนาข้าว ดิน ธาตุอาหารและปุ๋ยข้าว