Page 238 -
P. 238
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
3) ปัจจัยด้านพืช ปัจจัยด้านพืชที่มีอิทธิพลต่อการดูดธาตุอาหารของรากพืช มี 2
ประการ คือ
(1) องค์ประกอบทางพันธุกรรมของพืช ที่ก�าหนดลักษณะของระบบราก อันประกอบ
ด้วยขนาด ความยาวและจ�านวนราก รวมทั้งความยาวและความถี่ของขนราก ซึ่งเป็นส่วนที่ก�าหนดพื้นที่
ผิวรากทั้งหมดซึ่งสัมผัสกับธาตุอาหารรูปที่เป็นประโยชน์
(2) องค์ประกอบทางพันธุกรรมของพืช ซึ่งก�าหนดประสิทธิภาพการท�างานของ
โปรตีนขนส่ง รวมทั้งระบบการจัดสรรพลังงานจากเมแทบอลิซึมมาใช้ในกลไกการดูดธาตุอาหารของราก
6
ความเข้มข้นของธาตุอาหารต่างๆ ในข้าว
ในหัวข้อนี้จะกล่าวถึงเนื้อเยื่อดัชนี (index tissue) ที่ใช้ส�าหรับวิเคราะห์ธาตุอาหารและความ
เข้มข้นของธาตุอาหารต่างๆ ในข้าว ที่ถือว่าเป็นระดับเพียงพอและระดับวิกฤติ รวมทั้งให้ข้อมูลด้านการ
สะสมธาตุอาหารของข้าวด้วย
6.1 เนื้อเยื่อดัชนี
วิธีหนึ่งที่ใช้ในการประเมินความเพียงพอของธาตุอาหารที่พืชได้รับ คือ การวิเคราะห์เนื้อเยื่อพืช
ทางเคมี โดยน�าเนื้อเยื่อดัชนีของพืชมาวิเคราะห์ ส�าหรับเนื้อเยื่อดัชนีของพืช หมายถึงเนื้อเยื่อที่เหมาะ
ส�าหรับใช้เป็นตัวอย่างในการวิเคราะห์ความเข้มข้นของธาตุอาหาร เนื่องจากสามารถน�าผลการวิเคราะห์
มาแปลความหมายด้านความขาดแคลน เพียงพอและเป็นพิษได้ เนื้อเยื่อดัชนีที่ใช้ส่วนมากคือใบ จึงเรียกว่า
ใบดัชนี ส�าหรับใบข้าวที่ก�าหนดเป็นใบดัชนี จะแตกต่างกันตามระยะการเจริญเติบโต (Reuter et al.,
1997) ดังนี้
1) ระยะแตกกอ ใบดัชนีที่ใช้ในการวิเคราะห์ คือ แผ่นใบของใบอายุน้อยที่สุดแต่โตเต็มที่แล้ว
หรือใบที่เพิ่งมีการพัฒนาแล้วอย่างสมบูรณ์ มองเห็นหูใบหรือเขี้ยวใบ (auricle) ได้อย่างชัดเจน เก็บตัวอย่างใบ
ในช่วงที่ข้าวมีการแตกกอรวดเร็วมาประมาณ 20 ใบต่อ 1 ตัวอย่าง ส�าหรับวิเคราะห์ธาตุต่างๆ เฉพาะ
การวิเคราะห์ก�ามะถัน แนะน�าให้ใช้ส่วนเหนือดินแทนใบดัชนี
2) ระยะเริ่มมีช่อดอกอ่อน เป็นระยะซึ่งมีดอกอ่อนที่ข้อบนสุดยาวประมาณ 2 มิลลิเมตร
ใบดัชนีที่ใช้ในการวิเคราะห์ คือ แผ่นใบของใบอายุน้อยที่สุดแต่โตเต็มที่แล้ว หรือใบที่เพิ่งเจริญจนเต็มวัย
เช่นเดียวกัน ส�าหรับข้าวเรียกว่าแผ่นใบ Y (Y blade ซึ่ง Y ย่อมาจาก youngest) ซึ่งเห็นเขี้ยวใบ
ที่รอยต่อระหว่างแผ่นใบกับกาบใบ เก็บมาประมาณ 20 ใบต่อ 1 ตัวอย่าง
234 หลักการธาตุอาหารพืช ดิน ธาตุอาหารและปุ๋ยข้าว
