Page 215 -
P. 215
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
2) ข้าวนาน�้าขังต่างจีโนไทพ์มีเปอร์เซ็นต์เมล็ดลีบต่างกัน และมีการตอบสนองต่อการเพิ่มอัตรา
ปุ๋ยไนโตรเจน (ในช่วง 0-32 กก. N/ไร่) ต่างกัน กล่าวคือบางจีโนไทพ์มีเปอร์เซ็นต์เมล็ดลีบเพิ่มขึ้น ส่วน
บางจีโนไทพ์ไม่ได้รับผลกระทบ ในขณะที่บางจีโนไทพ์มีค่าดังกล่าวลดลง
ส�าหรับโพแทสเซียมมีอิทธิพลอย่างสูงต่อเปอร์เซ็นต์เมล็ดลีบของข้าว กล่าวคือการใส่ปุ๋ยโพแทช
อัตรา 200 มก. K/กก. ดิน ลดเปอร์เซ็นต์เมล็ดลีบลง 43 % เมื่อเทียบการการไม่ใส่ปุ๋ยโพแทช
5.4 น�้าหนักเมล็ด
เนื่องจากเมล็ดข้าวมีขนาดเล็ก ดังนั้นน�้าหนักเมล็ดข้าว จึงมักแสดงด้วยน�้าหนัก 1,000 เมล็ด
ใช้หน่วยน�้าหนักกรัม ซึ่งเป็นลักษณะที่คงตัวของพันธุ์ข้าว โดยทั่วไปน�้าหนัก 1,000 เมล็ด มีค่า 24.7-27.4
กรัม เฉลี่ย 26.2 กรัม
น�้าหนักเมล็ดเต็มของข้าวต�่า เนื่องจากสาเหตุ 2 ประการ คือ
1) เปอร์เซ็นต์ของดอกที่มีการปฏิสนธิสูง แต่ใบจะมีคาร์โบไฮเดรตที่เคลื่อนย้ายได้น้อย ไม่
เพียงพอที่จะท�าให้ทุกเมล็ดเป็นเมล็ดเต็ม
2) เปอร์เซ็นต์ของดอกที่มีการปฏิสนธิต�่า และใบจะมีคาร์โบไฮเดรตที่เคลื่อนย้ายได้น้อย แต่
ถ้าใบมีคาร์โบไฮเดรตที่เคลื่อนย้ายได้ปริมาณมาก ก็ไม่อาจเพิ่มน�้าหนักเมล็ดได้อีก เพราะที่รองรับมีอยู่
จ�ากัดและเติมเต็มหมดแล้ว ท�าให้จ�านวนเมล็ดดีต่อรวงน้อย แม้ว่าน�้าหนักเฉลี่ย 1,000 เมล็ดจะสูง แต่
ผลผลิตต่อไร่ต�่า
ส�าหรับคาร์โบไฮเดรตที่สะสมไว้ในส่วนเหนือดิน ตั้งแต่ระยะออกดอกหรือก่อนออกดอก ก็มี
ประโยชน์ในการเพิ่มผลผลิต โดยท�าหน้าที่เป็นแหล่งจ่ายคาร์โบไฮเดรตที่มิใช่โครงสร้าง ให้เคลื่อนย้ายทาง
โฟลเอ็มมายังเมล็ด และเพิ่มเปอร์เซ็นต์เมล็ดดี ในกรณีที่การสังเคราะห์แสงในระยะการเติบโตด้านการ
สุกแก่ลดต�่าลง เนื่องจากสภาพแวดล้อมไม่เหมาะสม ดังนั้นการสะสมคาร์โบไฮเดรตในส่วนเหนือดิน
ปริมาณมากตั้งแต่ก่อนออกดอก ก็มีส่วนช่วยลดเปอร์เซ็นต์เมล็ดลีบและเพิ่มน�้าหนักเมล็ดดีได้เช่นเดียวกัน
6
ผลผลิตข้าว
ศัพท์ 5 ค�าที่เกี่ยวข้องกับหัวข้อนี้ คือ ผลผลิต (yield) ผลผลิตเมล็ด (grain yield) ผลผลิต
เชิงศักย์ (potential yield) ศักย์ผลผลิต (yield potential) และ ศักย์ผลผลิตตามพันธุกรรม (genetic
yield potential) มีนิยามดังนี้
1) ผลผลิต คือ ปริมาณของสารที่ผลิตได้ (เช่น เมล็ด หรือมวลชีวภาพ) ต่อหน่วยพื้นที่
ดิน ธาตุอาหารและปุ๋ยข้าว การเจริิญเติบโตของข้าว 211
