Page 12 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร

อย่�งไรก็ต�ม ในสังคมมนุษย์ที่มีพลวัตสูง ก�รลำ�ดับคว�มสำ�คัญด้�นผลผลิตก�รเกษตรที่
พึงพอใจสำ�หรับแต่ละสังคมยังมีคว�มแตกต่�งกัน แม้ในสังคมเดียวกันก็แตกต่�งกันต�มช่วงเวล�อีกด้วย

ดังนั้นศ�สตร์ด้�นคุณภ�พดินสำ�หรับที่หนึ่ง จึงไม่ส�ม�รถนำ�ไปใช้ได้กับทุกแห่งหน นอกจ�กนั้นวิธีก�ร
ประเมินและวิธีจัดก�รคุณภ�พดินมิใช่สิ่งต�ยตัว ยังมีพัฒน�ก�รอย่�งต่อเนื่อง เพร�ะเป็นเรื่องที่มนุษย์
กำ�หนดขึ้นจ�กคว�มรู้ที่มีอยู่ในแต่ละยุคสมัย เพื่อใช้ประเมินและพัฒน�ก�รทำ�หน้�ที่หนึ่งของดิน ต�ม

วัตถุประสงค์ที่จำ�เพ�ะเจ�ะจงอย่�งหนึ่ง ดังนั้นจึงควรนำ�หลักก�รคุณภ�พดิน ที่มีก�รศึกษ�และใช้ได้ผลดี
ในที่อื่น ม�วิจัยและสร้�งองค์คว�มรู้ด้�นคุณภ�พของดินในประเทศไทยเพื่อก�รเกษตรของไทยโดยเฉพ�ะ

คว�มรู้เรื่องดินที่นำ�ม�ใช้ในก�รเกษตรของประเทศไทยโดยตรงนั้น มีทั้งคว�มรู้ด้�นคว�มอุดม
สมบูรณ์ของดินและคว�มรู้ด้�นอื่นๆ ประกอบกัน ส่วนเรื่องคุณภ�พดินเพื่อก�รเกษตรยังกล่�วถึงกัน
ในวงแคบ ไม่แพร่หล�ยเท่�ที่ควร และยังไม่มีผู้ใดเรียบเรียงเป็นหนังสือภ�ษ�ไทยออกม�เผยแพร่ ผมจึงได้

ประมวลข้อมูลจ�กแหล่งต่�งๆ เพื่อนำ�เสนอและแลกเปลี่ยนกับผู้สนใจ
หนังสือเล่มนี้เริ่มเขียนกล�งปี พ.ศ. 2554 เมื่อผู้ช่วยศ�สตร�จ�รย์ ดร.อรุณศิริ กำ�ลัง เชิญผม

ม�ร่วมสอนในวิช�คุณภ�พดินเพื่อก�รผลิตพืชและสุขภ�พของระบบนิเวศ ที่ภ�ควิช�ปฐพีวิทย� คณะเกษตร
กำ�แพงแสน ด้วยภ�ระกิจนี้ผมจึงเริ่มปรับระบบคว�มคิดเพื่อรองรับก�รเรียนรู้เรื่องคุณภ�พดิน ในช่วงเวล�
ของก�รค้นคว้�เพื่อเรียบเรียงหนังสือ ผมได้รับก�รสนับสนุนและอำ�นวยคว�มสะดวกทุกด้�นจ�กภ�ควิช�

ปฐพีวิทย� คณะเกษตร กำ�แพงแสน และได้รับโอก�สเมื่อต้องก�รแลกเปลี่ยนคว�มคิดเห็นจ�กอ�จ�รย์
ที่มีคว�มเชี่ยวช�ญแต่ละเรื่อง จึงขอขอบคุณภ�ควิช�ฯ และคณ�จ�รย์เป็นอย่�งสูง

ในก�รเรียบเรียงหนังสือ “คุณภ�พดินเพื่อก�รเกษตร” เล่มนี้ ผมมีคว�มประสงค์จะให้ผู้อ่�นได้
รับทร�บเรื่องร�วของคุณภ�พดินใน 3 ประเด็นหลัก จึงแบ่งเนื้อห�เป็น 3 ภ�ค คือ (1) หลักก�รทั่วไปด้�น
คุณภ�พดินและระบบนิเวศเกษตร (2) ตัวชี้บอกคุณภ�พดินและวิธีประเมินคุณภ�พดิน และ (3) หลักก�ร

และวิธีจัดก�รคุณภ�พดิน
ภ�คที่ 1 หลักก�รทั่วไปด้�นคุณภ�พดินและระบบนิเวศเกษตรมี 4 บท ซึ่งให้ภ�พกว้�ง โดย

บทที่ 1 และบทที่ 2 อธิบ�ยหลักก�รพื้นฐ�น คือ ระบบนิเวศ ระบบนิเวศดินและระบบนิเวศเกษตร เพื่อ
ให้เห็นคว�มสำ�คัญของดินในฐ�นะที่เป็นองค์ประกอบของระบบนิเวศและระบบนิเวศเกษตร และดินก็มี
ฐ�นะเป็นระบบนิเวศที่สมบูรณ์ได้ คือ ระบบนิเวศดิน ในบทที่ 3 อธิบ�ยหลักก�รของคุณภ�พดิน สุขภ�พ

ดิน ลักษณะและคว�มสำ�คัญของสุขภ�พระบบนิเวศ หน้�ที่ของดินและตัวชี้บอกคุณภ�พดิน ต่อจ�กนั้นได้
ขย�ยคว�มเพื่อให้ทร�บเรื่องร�วของคุณภ�พดินในทัศนมิติของระบบนิเวศในบทที่ 4

ภ�คที่ 2 ตัวชี้บอกคุณภ�พดินและวิธีประเมินคุณภ�พดิน มี 4 บท ประกอบด้วยหลักก�ร
ประเมินคุณภ�พดิน (บทที่ 5) ตัวชี้บอกคุณภ�พดินท�งฟิสิกส์ เคมีและชีวภ�พ ก�รประเมินคุณภ�พดิน
ด้วยระบบคะแนนและก�รแจงระดับเชิงคุณภ�พ (บทที่ 6 และ 7) ก�รบันทึกและก�รร�ยง�นผลก�ร

ประเมินคุณภ�พดิน (บทที่ 8)

8 สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย