Page 11 -
P. 11
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร
คำ�อธิบ�ยหลักก�รโดยย่อที่สุดของคุณภ�พดินที่กระทรวงเกษตรของสหรัฐอเมริก�เขียนไว้มี
ดังนี้ “คุณภ�พดิน คือ ดินทำ�ได้ดีแค่ไหนในสิ่งที่เร�อย�กให้ดินทำ�” ประโยคนี้แม้จะเขียนไว้อย่�งง่�ยๆ
แต่มีคำ�หลัก 2 คำ� คือ “ดีแค่ไหน” ซึ่งหม�ยถึงก�รจัดแบ่งเกรดของดิน และ “ที่เร�อย�กให้” บ่งบอกถึง
ลำ�ดับคว�มสำ�คัญในหน้�ที่ของดิน
ส่วนหลักก�รจัดก�รคุณภ�พดินมีอยู่ว่� “ตลอดเวล�ในอดีตที่ผ่�นม� เร�จัดก�รคุณภ�พดินไว้
อย่�งไร สิ่งนั้นจะบอกเร�ในภ�ยหลังว่� ดินทำ�ได้ดีแค่ไหนในสิ่งที่เร�อย�กให้ดินทำ�”
ก�รศึกษ�วิจัยด้�นคุณภ�พดินเพื่อก�รเกษตร มี 3 ส่วน คือ ด้�นที่ 1 ก�รศึกษ�เพื่อห�ตัวชี้
บอกที่เหม�ะสมสำ�หรับก�รประเมินคุณภ�พดินในระบบนิเวศเกษตรแต่ละประเภท ด้�นที่ 2 ก�รศึกษ�วิธี
จัดก�รคุณภ�พดิน เพื่อปรับปรุงคุณภ�พดินในระบบนิเวศเกษตรให้ดีอย่�งยั่งยืน และ 3 ก�รใช้เทคโนโลยี
ก�รประเมินคุณภ�พดิน และก�รจัดก�รคุณภ�พดินในระบบนิเวศเกษตรแบบต่�งๆ
แม้ว่�คำ� “คุณภ�พ” และ “สุขภ�พ” มีคว�มหม�ยเชิงน�มธรรมและค่อนข้�งจะข�ดกรอบที่
ชัดเจน ทำ�ให้นักวิทย�ศ�สตร์ที่ถูกฝึกม�ให้เชื่อในสิ่งที่เป็นรูปธรรม มีคว�มชัดเจนในข้อกำ�หนด และมีคว�ม
แม่นยำ�ในก�รตรวจสอบ รู้สึกไม่มั่นใจที่จะรับเอ�แนวท�งดังกล่�วม�อยู่ในกรอบของง�นวิทย�ศ�สตร์ท�ง
ดิน อย่�งไรก็ต�มในปัจจุบันนักปฐพีวิทย�ตระหนักแล้วว่� คำ�ว่� “คุณภ�พ” น่�สนใจ เพร�ะเป็นคำ�ที่รวม
คว�มหม�ยกว้�งและครอบคลุมดีม�ก ซึ่งนักปฐพีวิทย�ก็แสวงห�แนวท�งนี้อยู่เช่นกัน
เป็นที่ทร�บกันโดยทั่วไปแล้วว่� ดินมีธรรมช�ติเป็นเทหวัตถุที่มีองค์ประกอบท�งเคมีซับซ้อน
ดินปร�กฏอยู่ในภูมิภ�คต่�งๆ หล�ยประเภท และดินแต่ละประเภทก็ยังแตกต่�งกันเมื่ออยู่ต่�งพื้นที่และ
เวล� เนื่องจ�กมีปัจจัยหล�ยประก�รที่ควบคุมให้มีคว�มแตกต่�งดังกล่�ว
จ�กคว�มซับซ้อนของดิน ทำ�ให้ก�รประเมินคุณภ�พดินเป็นสิ่งท้�ท�ยยิ่งกว่�ก�รประเมิน
คุณภ�พอ�ก�ศและนำ้�เสียอีก นักปฐพีวิทย�ได้ใช้คว�มพย�ย�มอย่�งม�กที่จะลดคว�มยุ่งย�กจ�กก�ร
ประเมินลักษณะที่ซับซ้อนนี้ของดิน โดยเลือกวัดสมบัติจำ�เพ�ะบ�งประก�รของดิน เพื่อใช้อธิบ�ย
กระบวนก�รต่�งๆ ที่เกิดขึ้นในดินให้ได้ดีและแม่นยำ�ยิ่งขึ้น แต่ก็ยังทำ�ได้ไม่ดีนักและต้องพัฒน�ต่อไป
ด้วยเหตุนี้จึงอ�จกล่�วว่�นักปฐพีวิทย�ยังไม่ประสบผลสำ�เร็จอย่�งสมบูรณ์ในก�รประเมินส�เหตุของ
คว�มเสื่อมโทรมที่แท้จริงของดิน หรือผลที่เกิดขึ้นจ�กระบบก�รจัดก�รดินที่แตกต่�งกัน ซึ่งกระทบต่อ
ก�รใช้ประโยชน์ที่ดิน ห�กใช้วิธีประเมินแบบใดแบบหนึ่งที่คุ้นเคย แต่เมื่อนำ�หลักก�รด้�นคุณภ�พดิน
ม�ใช้ก็พบว่�ได้ผลเป็นที่พึงพอใจ
สำ�หรับสังคมโลกที่อยู่ในภ�วะข�ดแคลนอ�ห�รเช่นในปัจจุบัน จุดเน้นอย่�งหนึ่งของปฐพีวิทย�
คือเพิ่มผลิตภ�พดิน ร่วมกับก�รใช้เทคโนโลยีต่�งๆ ที่เหม�ะสมเพื่อผลิตอ�ห�รคุณภ�พดีอย่�งเพียงพอแก่
ประช�กรของโลกที่เพิ่มขึ้น สำ�หรับประเทศกำ�ลังพัฒน�ต้องเน้นก�รพัฒน�ผลิตภ�พดินให้สูงอย่�งยั่งยืน
เพื่อให้ผลิตภ�พด้�นก�รเกษตรสูงอย่�งยั่งยืน ในขณะที่ยังส�ม�รถดำ�รงรักษ�ทรัพย�กรธรรมช�ติไว้ใน
สภ�พที่ดีตลอดไป คว�มมุ่งหม�ยนี้จะสัมฤทธิ์ผลเมื่อนำ�หลักก�รคุณภ�พดินม�ใช้เท่�นั้น เพร�ะหลักก�ร
คุณภ�พดินยึดมั่นในเป้�หม�ยสำ�คัญ คือ คุณภ�พดินเพื่อก�รผลิตอย่�งยั่งยืน
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย 7
