Page 32 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

20

ภาพที่ 2-1 ผลิตภัณฑนม (มลศิริ วิโรทัย และ ปาริฉัตร หงสประภาส, 2550)

2.5 ปญหาสิ่งแวดลอมจากการแปรรูปผลิตภัณฑนม
กระบวนการแปรรูปนมเปนกระบวนการหนึ่งที่ปลอยมลพิษเปนอันดับตน ๆ ซึ่งมีผลกระทบตอ

สิ่งแวดลอมและชุมชนรอบขาง ในกระบวนการผลิตนั้นจะใชน้ําในปริมาณสูง ทั้งในกระบวนการลาง ตม นึ่ง
และฆาเชื้อโรค เปนตน จึงทําใหมลพิษสวนใหญออกมาในรูปของน้ําเสียที่มีความสกปรกและมีสารอินทรีย
ปะปนออกมาสูงและจะเกิดการยอยสลายอละเนาเสียอยางรวดเร็ว ซึ่งจะสงผลกระทบตอแหลงน้ํา ดังนั้นของ
เสียและน้ําเสียที่เกิดขึ้นจะตองไดรับการบําบัดที่ถูกวิธี (เพ็ญจา จิตจํารูญโชคไชย, 2542)

กระบวนการแปรรูปนมนอกจากจะสงผลกระทบตอน้ําแลว ยังสงผลกระทบตออากาศซึ่งเกิดจากฝุนที่
เกิดจากการแปรรูปนมผง กลิ่นและกาซมีเทนจากกระบวนการบําบัดน้ําเสีย กาซเรือนกระจกจากการเผา
เชื้อเพลิงในกระบวนการผลิต ผลกระทบตอดินในรูปแบบของการสูญเสียแรธาตุที่สําคัญ เชน ไนโตรเจน และ

กระบวนการผลิตยังเกิดมลภาวะทางเสียงจากเครื่องจักรอีกดวย (World Bank Group, 1998)
2.5.1 ลักษณะของน้ําเสียที่เกิดขึ้น
น้ํานมมีสวนประกอบเปนสารอินทรียจํานวนมาก เชน โปรตีน ไขมัน แลคโตส ซึ่งน้ําเสียที่ออกมานั้น
จะวัดคา BOD (Biological Oxygen Demand) ไดเฉลี่ยอยูในชวง 0.8-2.5 กิโลกรัมตอตัน และ COD
(Chemical Oxygen Demand) ประมาณ 1.5 เทาของระดับ BOD มีสารแขวนลอย 100-1,000 มิลลิกรัมตอ

ลิตร สารละลายที่เปนฟอสฟอรัส 10-100 มิลลิกรัมตอลิตร และไนโตรเจนประมาณ 6 % ของระดับ BOD น้ํา
เสียที่เกิดขึ้นยังกอใหเกิดกลิ่นและเชื้อโรคตามมา ในกระบวนการผลิตครีม เนยแข็ง ชีส และเวย จะสงผล
กระทบตอสิ่งแวดลอมมาก

นอกจากนี้จากการศึกษาของ Berlin J (2005) ยังกลาวถึงของเสียในรูปของผลิตภัณฑที่หมดอายุ
บรรจุภัณฑและน้ําเสียจากการทําความสะอาดเครื่องมือการผลิต โดย Hogass Eide (2002) ไดทําการคํานวณ
ผลกระทบตอสิ่งแวดลอม พบวา กระบวนการทําความสะอาดทําใหเกิดน้ําเสียประมาณ 80 % ของทั้งหมด ซึ่ง
วิธีการที่ที่สุดในการลดผลกระทบทางสิ่งแวดลอมโดยตรง คือ ลดขั้นตอนการทําความสะอาดและลดปริมาณ

น้ํานมที่สูญเสียในการผลิต
ทั้งนี้กระบวนการแปรรูปนมสงผลกระทบตอสิ่งแวดลอมมากกมาย ในประเด็นดังตอไปนี้ (Berlin JW,
2006)