Page 37 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ประกันรายไดนั้น เกษตรกรตองนําเอกสารสิทธิ์ที่ดินไปขึ้นทะเบียนกับเกษตรอําเภอเพื่อที่จะไดสิทธิ์ในการ

ขายผลิตผลทางการเกษตรใหกับรัฐบาลที่ราคารับจํานําที่กําหนดไว (กรณีจํานํา) และสิทธิ์ในการรับเงิน
ชดเชยจากรัฐบาลในกรณีที่ราคาสินคาเกษตรต่ํากวาราคาประกัน (กรณีประกันรายได) สาเหตุที่จํานวน

ที่ดินประเภทอื่นๆ ลดลงอยางรวดเร็วในชวงโครงการประกันรายไดนาจะเปนเพราะจํานวนเงินชดเชยที่

รัฐบาลจายใหนั้นขึ้นอยูกับจํานวนพื้นที่เพาะปลูกที่เกษตรกรไดขึ้นทะเบียนไวกับทางราชการ ดังนั้นจึง
เปนไปไดวาเกษตรกรนําที่ดินประเภทนี้ไปขอเอกสารสิทธิ์เพื่อวัตถุประสงคดังกลาว ในขณะที่ผลประโยชน

จากโครงการจํานําสินคาเกษตรนั้นไมไดขึ้นอยูกับเนื้อที่โดยตรง แตขึ้นอยูกับปริมาณผลผลิตที่ผลิตไดและ

ถูกนําไปขายใหกับรัฐบาล

อีกหนึ่งประเด็นที่นาสนใจ คือ สัดสวนของที่ดินที่ทางราชการจัดสรรใหเปนที่ทําเกษตรกรรมมี

แนวโนมเพิ่มขึ้นทุกป โดยเฉพาะอยางยิ่งกรณีที่ดินเกษตรประเภท ส.ป.ก. และหนังสือใชประโยชนบน
แปลงที่ดิน เปนที่นาสนใจวาการเปลี่ยนแปลงของราคาสินคาเกษตรเปนปจจัยที่สงผลตอการเพิ่มที่ดิน

เกษตรในรูปแบบดังกลาวหรือไม ในกรณีที่รัฐบาลไมมีการแทรกแซงราคาสินคาเกษตร การตอบสนองของ

อุปทานสินคาเกษตรจะเกิดขึ้นแบบคอยเปนคอยไป ในทางตรงกันขาม มาตรการตางๆ ที่รัฐบาลนํามาใช
เพื่อแทรกแซงราคาสินคาเกษตร เชน โครงการจํานําขาว โครงการประกันรายได เปนตน จะสงผลให

จํานวนที่ดินเกษตรมีการเปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็ว แตจํานวนที่ดินที่มีอยูอยางจํากัดในประเทศทําใหการ

ขยายที่ดินโดยการซื้อที่ดินทําไดยาก ดังนั้นเกษตรกรจึงจําเปนตองอาศัยทางเลือกอื่น เชน การเชาที่ดิน กา
ใชที่ดินที่ไดรับการจัดสรรจากภาครัฐ การใชที่ดินรกราง เปนตน หากการขยายที่ดินเกษตรเกิดขึ้นจากสอง

วิธีหลังก็อาจเกิดปญหาไดในอนาคตหากราคาสินคาเกษตรมีการปรับตัวลดลง เนื่องจากที่ดินเหลานี้แตเดิม

อาจเปนที่ปาไมหรือที่ดินที่ไมไดเหมาะสําหรับทําการเกษตร (marginal land) ดังนั้นการนําที่ดินมาใชจึง
เกิดตนทุนที่สูงกวาที่ดินเกษตรทั่วไป สงผลใหประสิทธิภาพในการผลิตต่ํา จากการศึกษาผลกระทบของ

การปฏิรูปเอกสารสิทธิ์ในที่ดินของไทยโดย Gine (2005) พบวา ในพื้นที่ที่มีการปฏิรูปการถือครองกรรม

สิทธที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ครัวเรือนเกษตรมีแนวโนมที่จะปลอยเชาแปลงที่ดินการเกษตรที่มีโฉนดใหกับ
เกษตรกรรายอื่น และเพาะปลูกในแปลงที่ดิน ส.ป.ก. ซึ่งอาจจะถูกยึดกลับโดยรัฐได หากวารัฐพบวา

เกษตรกรไมไดทําการเพาะปลูกดวยตนเองในพื้นที่นั้น ปญหาการใชที่ในพื้นที่ ส.ป.ก. เลวรายลงไปอีกหาก

การทําเกษตรไมสามารถสรางกําไรไดมากมายอันเปนผลจากราคาสินคาเกษตรตกต่ํา ในกรณีดังกลาว
เกษตรกรจะขาดแรงจูงใจในการทําการเกษตรและอาจนําที่ดินไปใชประโยชนอยางอื่นนอกเหนือจาก

การเกษตร (เชน การทองเที่ยว เปนตน) ซึ่งผิดวัตถุประสงคของการจัดสรรที่ดิน (ทั้งในรูป ส.ป.ก. ส.ค.

ส.ท.ก) และนํามาซึ่งขอพิพาทในของคนในพื้นที่และการฟองรองทางกฎหมายระหวางชุมชนกับรัฐ

4.1.6 แหลงที่มาของที่ดินเกษตรแปลงใหม

เมื่อพิจารณาแหลงที่มาของที่ดินเฉพาะครัวเรือนที่มีการนําที่ดินใหมเพิ่มเขามาทําการเกษตรในแต

ละป พบวา มีการนําที่ดินเขามาทําการเกษตรเพิ่มสูงถึง 726.63 ไร และ 946.22 ไร ในป ค.ศ.2000 และ

4-19