Page 4 -
P. 4
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
สรุปสําหรับผูบริหาร
โครงการวิจัยเรื่อง “นโยบายน้ําไทย : ฐานความรูเพื่ออนาคต”
ในชวงปลายป 2554 ไดเกิดอุทกภัยที่รุนแรงขึ้นในพื้นที่ภาคเหนือตอนลางและภาคกลางของประเทศไทย
สรางความเสียหายมีมูลคาสูงถึง 1.4 ลานลานบาท หลังจากนั้นเพียง 3 ป ในปลายป 2557 ถึงป 2558 ก็ได
เกิดภัยแลงอยางรุนแรงขึ้นในพื้นที่บางสวนของประเทศทั้งในภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคกลาง
ที่ขาดแคลนน้ําจนไมสามารถทํานาปไดสงผลตอระบบเศรษฐกิจโดยรวมของประเทศ วิกฤติน้ําที่เกิดขึ้นอยาง
รุนแรงทั้งอุทกภัยและภัยแลงนี้ไดรับความสนใจจากสังคมไทยวาวิกฤติดังกลาวเกิดขึ้นดวยสาเหตุใด เปนเพราะ
การเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศหรือเกิดจากนโยบายการบริหารจัดการน้ําที่ผิดพลาดอยางใดอยางหนึ่งหรือ
เปนผลรวมของสาเหตุทั้ง 2 ประการ หากพิจารณาถึงสาเหตุทั้ง 2 ประการที่กลาวขางตนแลว การเปลี่ยนแปลง
ภูมิอากาศทั้งฝนตกมากจนน้ําทวมหรือฝนตกนอยสงผลใหเกิดภัยแลงนั้นเปนปจจัยที่ไมสามารถจะควบคุมได
แตนโยบายนั้นสามารถกําหนดขึ้นเพื่อรองรับสถานการณอุทกภัยและภัยแลงดังกลาวไดตามควรแกกรณี
อยางไรก็ตามจากการศึกษาในอดีตของสถาบันและนักวิชาการตางๆ เชน สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนา
ประเทศไทย และคณะกรรมการยุทธศาสตรเพื่อวางระบบการบริหารจัดการทรัพยากรน้ํา พบวานโยบายน้ํา
ในอดีตไมมีเอกภาพและไมมีการบูรณาการควรมีการแกไข แมแตยุทธศาสตรการบริหารจัดการทรัพยากรน้ํา
(ป พ.ศ. 2558-2569) ซึ่งคณะรัฐมนตรีมีมติเห็นชอบเมื่อวันที่ 7 พฤษภาคม 2558 ก็ยังคงมีขอสังเกตจากผูมี
สวนไดเสียวาไมมีรายละเอียดโครงการและการลงทุน ประกอบกับในขณะนี้เขื่อนใหญ 4 เขื่อน ที่สงน้ําใหกับ
ลุมน้ําเจาพระยามีน้ําในเขื่อนนอยมากเหมือนชวงเริ่มตนที่เขื่อนเพิ่งจะกอสรางแลวเสร็จและเริ่มสะสมน้ํา ซึ่ง
อาจจะใชเวลาหลายปเพื่อใหมีปริมาณเก็บกักตามที่ไดกําหนดไว จึงมีความจําเปนที่จะตองทบทวนวา
นโยบายน้ําในอดีตนั้น ไดกําหนดไวอยางไรเพื่อรองรับสถานการณที่ผานมา ซึ่งอาจจะตองกําหนดนโยบายน้ํา
ในอนาคตขึ้นใหม เมื่อศึกษาเบื้องตนพบวารัฐไทยไดกําหนดนโยบายน้ํามาเปนเวลาชานานตั้งแตกรุงสุโขทัย
จนถึงปจจุบัน แตนโยบายน้ําดังกลาวนี้มีที่มาจากหลายแหลง ทั้งจากกฎและระเบียบ คําแถลงนโยบายของ
คณะรัฐมนตรีตอรัฐสภา แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติฉบับตางๆ มติคณะรัฐมนตรี และแผนบริหาร
ราชการแผนดิน เปนตน นโยบายน้ําเหลานี้ไมมีการรวบรวมไวในที่เดียวกัน การคนควาและศึกษาจึงใชเวลามาก
และไมครบถวนตอการนําบทเรียนในอดีตมาวิเคราะหเพื่อประกอบการตัดสินใจหากจะกําหนดนโยบายขึ้น
ในอนาคตจึงมีความจําเปนที่จะตองจัดทําฐานขอมูลนโยบายน้ําขึ้นเพื่อใชประโยชนในการคนควา และเปน
เอกสารอางอิง ตลอดจนเปนการบันทึกประวัติศาสตรการกําหนดนโยบายในอดีตจนถึงปจจุบันวาเปนมา
อยางไรอีกประการหนึ่งดวย
วัตถุประสงค
โครงการวิจัยเรื่อง “นโยบายน้ําไทย : ฐานความรูเพื่ออนาคต” มีวัตถุประสงค 5 ประการ คือ
1. เพื่อรวบรวมนโยบายน้ําที่ไดกําหนดขึ้นจากอดีตถึงปจจุบัน
2. จัดทําฐานขอมูลนโยบายน้ําเรียงตามลําดับเวลาในลักษณะจดหมายเหตุเพื่อใหอนุชนใช
คนควาและอางอิง
3. เพื่อศึกษาปญหา สาเหตุของปญหาและปจจัยที่เปนสาเหตุใหนโยบายน้ําที่กําหนดขึ้นใน
ชวงเวลาตางๆ มีความสอดคลองหรือเปลี่ยนแปลง รวมทั้งผลที่เกิดขึ้นจากนโยบาย
4. เพื่อศึกษาสถานการณทรัพยากรน้ําและการบริหารจัดการในปจจุบัน
5. เพื่อเสนอประเด็นสําคัญที่จะนําไปใชในการกําหนดนโยบายน้ําในอนาคต
ข
