Page 174 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

170

16.5 ออโตทริพลอยด

ตนพืชที่เปนออโตทริพลอยดอาจมีกําเนิดมาจาก 1) การผสมขามระหวางตนพืชเตตรา
พลอยดกับดิพลอยด หรือ 2) การผสมระหวางไขที่ไมมีการลดจํานวนโครโมโซม (n = 2x) กับละออง

เกสรปกติ (n = x) หรือ 3) การผสมระหวางไขที่ปกติ (n = x) กับสเปรม (n = x) 2 ตัว ที่เรียกวา ได

สเปรมี (dispermy) สิ่งมีชีวิตที่เปนออโตทริพลอยดแตละโครโมโซมประกอบดวยโครโมโซมคู

เหมือน 3 แทง ดังนั้นในระหวางการแบงเซลลแบบไมโอซิสโครโมโซมคูเหมือนทั้งสามควรจะมา
จับคูกันเปนไตรวาเลนต แตโดยทั่วไปแลวโครโมโซมคูเหมือนทั้งสามจะไมมาเขาคูแนบชิดกันตอลด

ความยาวสายโครโมโซมเหมือนกับการจับคูแบบไซมาติด แพริ่ง (somatic pairing) ในเซลลตอม

น้ําลายแมลงหวี่ ถาโครโมโซมคูเหมือน 2 สายมาจับคูกันก็จะไดไบวาเลนต สวนอีกสายหนึ่งไมมีคูจับ
ก็จะเปนยูนิวาเลนต (รูปที่ 16.1 A) ถามีการจับคูกันระหวางโครโมโซมคูเหมือนทั้งสามก็จะไดไตรวา

เลนต (รูปที่ 16.1 B และ C) ซึ่งจะมีพฤติกรรมเหมือนพวกไพรมารี ไตรโซมิค (primary trisomic) และ

ถามีไคแอสมาเกิดขึ้นบนไตรวาเลนตในระยะดิพโพลทีนหรือไดอะไคเนซิส โครโมโซมจะมีการ
จัดเรียงตัวเปนรูปแบบตาง ๆ (orientation) ได 4 แบบ (configulation) ขึ้นอยูกับจํานวนและตําแหนง

ของไคแอสมาที่เกิดขึ้น (รูปที่ 16.2 A)

การแยกตัวออกจากกันของไตรวาเลนตในระยะอะนาเฟส I ของการแบงเซลลแบบไมโอ

ซิส มักจะไมแนนอน เซลลลูกที่ไดอาจไดรับโครโมโซมหนึ่งหรือสองแทงจากแตละไตรวาเลต ดังนั้น

เซลลลูกทั้งสองจึงมักมีจํานวนโครโมโซม 1 ชุด (x) บวกกับโครโมโซมบางแทง ทําใหเซลลสืบพันธุ
ของพวกทริพลอยดมีจํานวนโครโมโซมที่ไมสมดุล จึงมักจะตาย โดยเฉพาะอยางยิ่งถาเซลลสืบพันธุ

นั้นเปนละอองเกสร ถึงแมวาจะไมตาย แตก็แขงขันสูกับละอองเกสรปกติ (n = x) ในการเขาไปผสม

กับไขไมได ถาไมตายและสามารถผสมพันธุได ลูกที่ไดสวนใหญจะเปนพวกอะนูพลอยด เชน ในขาว

พวกดิพลอยดเซลลสืบพันธุปกติมีโครโมโซม 12 แทง แตพวกทริพลอยดจะสรางเซลลสืบพันธุที่มี
จํานวนโครโมโซม 12 แทง แลวเพิ่มขึ้นไปเรื่อย ๆ จนถึง 24 แทง เซลลสืบพันธุแบบนี้เมื่อผสมกับ

เซลลสืบพันธุปกติ ลูกที่ไดจะมีจํานวนโครโมโซมตั้งแต 24, 25.............. 35, 36 แทง ตามลําดับ