Page 173 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

169

16.4 ประโยชนของออโตโพลีพลอยดในการปรับปรุงพันธุพืช

ออโตโพลีพลอยดมีประโยชนในการปรับปรุงพันธุพืชก็เนื่องมาจากพืชที่เปนออโตโพลี
พลอยดมักจะมีสวนตาง ๆ ที่มีขนาดใหญ เชน ราก ใบ ดอก ผล และเมล็ด ในพวกไมดอก ไมประดับ

การมีดอกขนาดใหญและบานทนยอมเปนที่ตองการของตลาด เชน ตนลิ้นมังกร (snapdragon) ที่เปนเต

ตราพลอยด (2n = 4x = 32) มีชอดอกขนาดใหญกวาดิพลอยด (2n = 2x = 16) ในพืชอาหารสัตวที่มีใบ

ขนาดใหญยอมเปนประโยชนตอสัตวเลี้ยง ในธัญพืชถาเมล็ดมีขนาดโตขึ้น อาจชวยทําใหผลผลิต
เพิ่มขึ้น เชน ขาวไรยที่เปนเตตราพลอยด (2n = 4x = 28) เมล็ดมีขนาดใหญกวาดิพลอยด (2n = 2x =

14) นอกจากนี้การปรับปรุงพันธุพืชใหเปนออโตโพลีพลอยดอาจทําใหองคประกอบทางเคมีเปลี่ยน

แปลงไป เชน ขาวโพดที่เปนเตตราพลอยดมีปริมาณวิตามินเอสูงกวาพวกดิพลอยดถึง 40 % มะเขือเทศ
และกะหล่ําปลีที่เปนเตตราพลอยดมีปริมาณกรดแอสคอบิค (ascorbic acid) เพิ่มขึ้น อยางไรก็ตามในซู

การ บีทที่เปนทริพลอยดกลับมีปริมาณน้ําตาลนอยกวาพวกดิพลอยด

พืชที่เปนออโตโพลีพลอยดก็มีขอเสียซึ่งเปนตัวจํากัดการใชประโยชนในการปรับปรุง

พันธุ โดยพืชพวกโพลีพลอยดมักจะเปนหมัน ผลิตละอองเกสรไดนอย จึงทําใหเปอรเซ็นตการติด

เมล็ดต่ํา ซึ่งจัดวาเปนลักษณะที่ไมตองการในธัญพืชที่เราปลูกเอาเมล็ดเปนผลผลิต หรือในพืชที่
ขยายพันธุดวยเมล็ด อยางไรก็ตามพืชที่ขยายพันธุโดยไมใชเมล็ด เชน หญาบางชนิด มันฝรั่ง มัน

สําปะหลัง ไมผล ไมดอกและไมประดับ ปญหาดังกลาวจะหมดไป ดังนั้นออโตโพลีพลอยดจึงมี

ประโยชนสําหรับการปรับปรุงพันธุพืชที่ขยายพันธุโดยไมใชเมล็ดมากกวาพืชที่ขยายพันธุโดยใช
เมล็ด

ในขาวสาลีมีการคนพบยีนที่ควบคุมใหโครโมโซมของออโตโพลีพลอยดมาจับคูกัน
เปนไบวาเลนตแทนการจับคูแบบมัลติวาเลนต ทําใหเปอรเซ็นตการติดเมล็ดเพิ่มขึ้น นอกจากนี้อาจ

เพิ่มอัตราการติดเมล็ดไดโดยวิธีการคัดเลือกติดตอกันหลาย ๆ ชั่ว ซึ่งทําสําเร็จในพืชหลายชนิด เชน

ขาวโพด ขาวไรย และซูการ บีท

การผลิตพืชออโตโพลีพลอยดที่แข็งแรงและไมเปนหมันจากพืชดิพลอยดที่มีจํานวน

โครโมโซมนอย ๆ จะประสบความสําเร็จมากกวาที่จะผลิตจากพืชดิพลอยดที่มีจํานวนโครโมโซม
มาก ๆ

การผลิตออโตโพลีพลอยดจากพืชผสมขามจะประสบความสําเร็จมากกวาผลิตจากพืชผสม
ตัวเอง เนื่องจากพืชผสมขามเปดโอกาสใหมีการรวมตัวกันของยีนในรูปแบบตาง ๆ ทําใหเพิ่มโอกาส

ที่จะไดออโตโพลีพลอยดที่มีพันธุกรรมที่สมดุล (balanced polyploidy genotype)