Page 126 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

120
โครสร้างพืช

พัฒนาการของดอก (Flower development)

พืชมีดอกจะมีพัฒนาการต่อเนื่องเป็นวัฎจักรชีวิต โดยเกิดการเปลี่ยนแปลงของการเจริญเติบโต
ทางล าต้นไปเป็นระยะสืบพันธุ์ เมื่อการควบคุมทางพันธุกรรมและสภาพสิ่งแวดล้อมเหมาะสม จะมีการ

เปลี่ยนแปลงของเนื้อเยื่อเจริญบริเวณปลายยอด หรือปลายกิ่ง หรือตาข้าง จากการแบ่งเซลล์เพื่อการ
สร้างปุ่มก าเนิดใบไปเป็นการแบ่งเซลล์และเปลี่ยนแปลงรูปร่างของเซลล์เพื่อการสร้างเป็นโครงสร้างของ

ดอก ดังนั้นดอกจึงมีก าเนิดมาจากตาเช่นเดียวกับกิ่งและใบ ตาที่ให้ก าเนิดดอกนี้อาจเป็นตาดอกหรือตา
ผสม ตาซึ่งให้ก าเนิดกิ่งและใบจะเจริญเติบโตขึ้นเรื่อย ๆ แต่ต่อมาเนื้อเยื่อเจริญจะเปลี่ยนจาก vegetative

meristem เป็น reproductive meristem โดยอาจใช้เวลาช่วง สั้น 2-3 วัน จนถึงใช้เวลานานหลายปี และ

มีความแตกต่างกันในแต่ละพืช ขึ้นอยู่กับกรรมพันธุ์และสภาพแวดล้อม การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวนี้ ใน
ระยะแรกเป็นการเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาซึ่งเป็นผลมาจากกระบวนการเมแทบอลิซึมของเนื้อเยื่อเจริญ

เกิดจากสภาพแวดล้อมและปัจจัยทางสรีรวิทยา เช่น ช่วงแสง (photoperiod) อุณหภูมิ และฮอร์โมนพืช

เชื่อกันว่าสร้างขึ้นก่อนที่ใบ และส่งต่อมายัง apical meristem เพื่อกระตุ้นให้มีการแบ่งเซลล์เพิ่มมากขึ้น
และเป็นจุดเริ่มของการก าเนิด ปุ่มก าเนิดดอก (floral primordium) ต่อไป การเปลี่ยนแปลงในส่วนของ

apical meristem สามารถมองเห็นการเปลี่ยนแปลงทางรูปร่างได้ซึ่งต่างไปจากการสร้างปุ่มก าเนิดใบ
(leaf primordia) เช่น ในถั่วเหลือง (ภาพที่ 6.15)

1 2 7 8

3 4 9 10

5 6 1 11 12

ภาพที่ 6.15 ระยะพัฒนาการต่างๆ ของดอกถั่วเหลือง

รศ. ดร. ลิลลี่ กาวีต๊ะ