Page 19 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

9

บทที่ 2

สมบัติทางฟิสิกส์ของดิน

(Physical Properties of Soils)

สมบัติทางฟิสิกส์ของดินมีผลกระทบทั้งทางตรงและทางอ้อมต่อการงอกของเมล็ด
การเจริญเติบโตและการให้ผลผลิตของพืช สมบัติทางฟิสิกส์ที่สามารถมองเห็นได้และ

สัมผัสได้ ได้แก่ เนื้อดิน (soil texture) และโครงสร้างดิน (soil structure) เป็นต้นว่าเรา

เดินเข้าไปในแปลงเกษตรกรรม สังเกตเห็นดินมีลักษณะเป็นก้อน แต่บางสถานที่ก็เห็น
ดินมีลักษณะเป็นผงหรือเป็นฝุ่น เราก็ทราบทันทีว่าเป็นลักษณะของดินมีโครงสร้างกับดิน

ไร้โครงสร้าง(structureless) ซึ่งจะมีผลต่อการเจริญเติบโตของพืช ส่วนสมบัติทางฟิสิกส์

อื่นๆ เช่น ความหนาแน่นรวมสภาพแห้ง (dry bulk density) ความพรุน (porosity)
ความชื้นดิน (soil moisture content) เป็ นต้น สมบัติดินเหล่านี้ล้วนแต่มีผลต่อการ

เจริญเติบโตของพืช

2.1 สมบัติทางฟิสิกส์ของดิน
2.1.1 ดินประกอบด้วยส่วนประกอบ 3 ส่วน

ส่วนประกอบที่ส าคัญ 3 ส่วนของดินคือ ของแข็ง (solid) ของเหลว (liquid) และ

แก๊ส (gas) สถานะของแข็งประกอบด้วย ทราย (sand) ทรายแป้ง (silt) และดินเหนียว (clay)
ช่องว่างระหว่างอนุภาคของแข็งเป็นส่วนของน ้าและอากาศ ทั้งนี้ปริมาณสัดส่วนระหว่างน ้า

และอากาศเปลี่ยนแปลงได้ ตัวอย่างรูป 2.1 แสดงสภาวะของดินที่เหมาะสมส าหรับการ

เจริญเติบโตของพืช เมื่อพิจารณาสัดส่วนโดยปริมาตรของดิน ประกอบด้วยส่วนของแข็ง

50 % และส่วนช่องว่าง 50 % กรณีนี้ปริมาตรช่องว่างสามารถเปลี่ยนแปลงได้ระหว่าง
สัดส่วนน ้าและอากาศ เช่น เมื่อปริมาตรน ้าเพิ่มขึ้น ปริมาตรอากาศต้องลดลง หรือถ้า

ปริมาตรน ้าลดลง ปริมาตรอากาศต้องเพิ่มขึ้น