Page 17 -
P. 17
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ภูมิปัญญาไทยการใช้สมุนไพรและเทคนิคชีวภาพในการป้องกันโรคสัตว์
ในปัจจุบันเกษตรกรได้พัฒนาเทคนิคน้ำหมักชีวภาพ และสารสกัดสมุน
ไพรมาใช้เลี้ยงสัตว์ แต่เป็นการใช้ตามภูมิปัญญาและการเรียนรู้ของเกษตรกร
ผลการใช้ไม่แน่นอน จากการสำรวจเบื้องต้นพบรูปแบบการใช้ดังนี้
1) การใช้แบบภูมิปัญญาดั้งเดิม ในการเลี้ยงสัตว์หลังบ้าน เช่น การใช้
บอระเพ็ด ฟ้าทะลายโจร ขมิ้นชันแช่น้ำให้สัตว์กินเพื่อป้องกันโรคและบำรุงกำลัง
การใช้หมากสุกให้ไก่กินเพื่อถ่ายพยาธิในไก่ การใช้น้ำคั้นมะเกลือถ่ายพยาธิโค-
กระบือ เป็นต้น
2) การใช้สมุนไพรแห้งบดผสมในอาหารไก่และสุกร พบในการเลี้ยง
สัตว์ฟาร์มเพื่อการค้าขนาดเล็กถึงขนาดกลาง เป็นการประยุกต์ใช้ภูมิปัญญา
ชาวบ้านคัดเลือกสมุนไพรที่มีสรรพคุณตามที่ต้องการใช้ในสัตว์ โดยใช้สมุนไพร
หลายชนิดผสมกันเพื่อให้คุณสมบัติป้องกันโรคทางเดินอาหารและทางเดินหายใจ
กำจัดกลิ่นในมูลสัตว์ และกำจัดพยาธิ โดยใช้องค์ความรู้ดั้งเดิมจากสรรพคุณของ
สมุนไพร
3) การใช้น้ำหมักชีวภาพ และน้ำหมักชีวภาพสมุนไพร ซึ่งมีสูตรที่
หลากหลายมาก ขึ้นอยู่กับชนิดของพืช สัตว์ และจุลินทรีย์ที่เป็นตัวตั้งต้นให้เกิด
กระบวนการหมัก
สมุนไพรที่ใช้มากในไก่และสุกร ได้แก่
ขมิ้นชัน กระเทียม ฟ้าทะลายโจร พริกแดง มะระขี้นก บอระเพ็ด
ผักคราดหัวแหวน ข่า ตะไคร้ กระทือ ผักคาวตอง สะเดาโคก ลูกยอ เป็นต้น
การเลี้ยงไก่ไข่อินทรีย์แบบปล่อย 15
