Page 5 -

ิ
ิ
ื
์
ิ
ิ
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
3) ศึกษาการปรับตัวของเกษตรกรหลังจากเหตุการณการระบาดของไวรัสโควิด-19 โดยวิเคราะห

พฤติกรรม การตัดสินใจ ปญหาและอุปสรรค และปจจัยที่สงผลตอความสำเร็จในการปรับตัวของเกษตรกร

และการฟนตัวของเกษตรกร

งานวิจัยนี้ศึกษาเกษตรกรผูปลูกมะมวงและทุเรียนเปนหลัก เนื่องจากเปนไมผลที่ผลผลิตออกสูตลาด

ในชวงการล็อคดาวนภายใตการระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 โดยแบงเปนเกษตรกรผูปลูกมะมวงในภาค
ตะวันออกเฉียงเหนือ (มะมวงน้ำดอกไมสีทอง จ.นครราชสีมา และมะมวงมหาชนก จ.กาฬสินธุ) และเกษตรกร

ผูปลูกทุเรียนในภาคตะวันออก (จ.ระยอง จ.จันทบุรี และ จ.ตราด) และภาคใต (จ.นครศรีธรรมราช) โดย

รวบรวมขอมูลทั้งจากระดับทุติยภูมิที่เกี่ยวของการผลิตและการขายมะมวงและทุเรียน การสัมภาษณเชิงลึก
เกษตรกรที่มีบทบาทเปนผูนำในแตละกลุม และการสำรวจขอมูลเกษตรกรรายครัวเรือนทั้งหมดจำนวน 180

ครัวเรือน แลวนำขอมูลที่ไดมาวิเคราะหทั้งการสรุปขอมูลแบบงาย (Descriptive statistic analysis) การ

เปรียบเทียบทางสถิติ และการหาความสัมพันธของตัวแปรดวยเครื่องมือทางเศรษฐมิติ (Econometrics)

ผลการศึกษาแสดงใหเห็นวา เกษตรกรในกลุมตางๆ เผชิญความเสี่ยงและมีทัศนคติหรือความกังวลที่

ั
แตกตางกันไป ในภาพรวมเกษตรกรทั้งที่ปลูกมะมวงและทุเรียนจะมีความกงวลกับความเสี่ยงดานภัยธรรมชาติ
ที่สงผลใหผลผลิตเสียหาย เชน โรคพืชโรคแมลง ลมฝนลมพายุ มากกวาความเสี่ยงดานอื่นอยางชัดเจน

เนื่องจากเปนปญหาที่เคยเผชิญมาในอดีต ในขณะที่เกษตรกรบางสวนยังมีความกังวลในดานการตลาด เชน

เกษตรกรผูปลูกมะมวงจะมีความกังวลตอความเสี่ยงราคาตกต่ำผันผวนและไมมีพอคารับซื้อ ในขณะที่
เกษตรกรผูปลูกทุเรียนมีความกงวลตอการที่เกษตรกรบางสวนทำผลผลิตคุณภาพต่ำออกสูตลาดซึ่งจะสงผลตอ
ั
การรับซื้อในระยะยาว จากการศึกษาพบวาปจจัยที่สงผลตอความกังวลของเกษตรกรผูปลูกมะมวงไดแก

สัดสวนพื้นที่ที่ปลูกพืชหลักตอพื้นที่ทั้งหมด (+) และสัดสวนการขายในชองทางหลักตอการขายทั้งหมด (-)
ในขณะที่ของผูปลูกทุเรียน ไดแก ประสบการณ (-) และสัดสวนของการขายผลผลิตไปตลาดตางประเทศ (-)

ในสวนของการปรับตัวเตรียมรับมือกับความเสี่ยงพบวา เกษตรกรพยายามที่จะลดปญหาที่เกิดจาก
การผลิตโดยใชความพยายามอยางมากในการดูแลรักษาชวงติดดอกออกผล รวมทั้งใชปุยและสารเคมีมาก

สวนหนึ่งพยายามทำผลผลิตนอกฤดูกาลหรือการขายผลผลิตในตลาดตางประเทศเพื่อหลีกเลี่ยงความผันผวน

ของราคา อยางไรก็ตาม เกษตรกรไมไดสนใจที่จะเขารวมโครงการประกันพืชผลและไมไดรับประโยชน
จากโครงการเยียวยาความเสียหายจากภัยธรรมชาติของรัฐเนื่องจากเงื่อนไขไมเหมาะสม เกษตรกรมองวา

การปรับตัวหลายอยางมีประโยชนมากแตทำยาก เชน การผลิตนอกฤดูกาล การขายตางประเทศ สวนใหญ

จึงเลือกวิธีที่ทำไดไมยาก เชน การใชสารเคมี

เมื่อเกิดเหตุการณไมปกติขึ้น ปจจัยที่มีผลตอการกำหนดการฟนตัวของเกษตรกรผูปลูกมะมวงไดแก 

การศึกษา (+) และสัดสวนของการขายในชองทางหลัก (-) ซึ่งเปนที่นาสังเกตวาการขายผลผลิตผานชองทางหลัก

ค