Page 47 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
ทฤษฏีการบ าบัดคู่สมรสและครอบครัว
41 6

แผนผังครอบครัว (Genogram)

แผนผังครอบครัว (Genogram หรือ Family tree) เป็นวิธีการเพื่อเก็บรวบรวมข้อมูล

ที่ส าคัญของสมาชิกในครอบครัว ซึ่งท าขึ้นในรูปแบบแผนภาพ (Visual map) ซึ่งช่วยจัดระเบียบข้อมูล
ด้วยรูปแบบที่เป็นมาตรฐาน (standardized manner) ข้อมูลในแผนผังครอบครัว จะประกอบไปด้วย
ข้อมูลเกี่ยวกับสมาชิกครอบครัวอย่างน้อย 3 รุ่น ในเรื่องของข้อมูลส่วนบุคคล (เพศ, อายุ, ระดับ

การศึกษา, อาชีพ, โรคที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม โรคทางจิตเวช ฯลฯ) ความสัมพันธ์ระหว่างสมาชิก
ในครอบครัว (การแต่งงาน หย่าร้าง) ล าดับพี่น้อง เหตุการณ์ส าคัญที่เคยเกิดขึ้นในครอบครัว (เช่น
การสูญเสียสมาชิก การอพยพย้ายถิ่นฐาน เป็นต้น) ข้อมูลเกี่ยวกับการรวมกลุ่ม (Alignment) และ

การตัดขาดทางอารมณ์ (Emotional cutoff)
ตามทฤษฏี Intergeneration family system แผนผังครอบครัวเป็นวิธีการที่มีประโยชน์
อย่างยิ่งในการบ าบัด และถือเป็นเครื่องมือหนึ่งในการบ าบัด การรวบรวมข้อมูลเพื่อท าแผนผัง

ครอบครัว จะช่วยให้ผู้บ าบัดเข้าใจแบบแผนของครอบครัวและอิทธิพลที่ผู้รับการบ าบัดได้รับจาก
ั
ครอบครัวเดิมซึ่งส่งผลมาถึงความสัมพันธ์ในปจจุบัน และยังช่วยให้ผู้รับการบ าบัดเห็นความ
ั
เชื่อมโยงหรือแบบแผนบางอย่างภายในครอบครัวของตนที่เป็นสาเหตุของปญหาอย่างเป็นรูปธรรม
ั
และน าไปสู่การหาวิธีการแก้ไขปญหา
ั
ในกรณีที่เห็นได้ชัดว่าปญหาของผู้รับบริการมาจากสาเหตุอื่นที่ไม่ใช่ความสัมพันธ์
ั
ในครอบครัว การท าแผนผังครอบครัวอาจไม่ก่อประโยชน์มากนัก ผู้บ าบัดควรให้ความสนใจปจจัย
ั
ภายนอกและสถานการณ์ในปจจุบันของผู้รับการบ าบัดด้วย
การเขียนแผนผังครอบครัว มีหลักการดังต่อไปนี้

 เพศชาย แทนด้วยสัญลักษณ์ และเพศหญิงแทนด้วยสัญลักษณ์

 บุคคลที่เป็นผู้รับการบ าบัด ใช้สัญลักษณ์เส้นล้อมกรอบตามเพศ
 ในเส้นแสดงความสัมพันธ์แบบคู่สมรส นิยมให้เพศชายอยู่ทางซ้ายมือ

และเพศหญิงอยู่ทางขวามือ
 พี่น้องให้เรียงตามล าดับจากคนโตสุดไปยังคนเล็กสุด จากซ้ายไปขวา

 ทารกในครรภ์ แทนด้วยสัญลักษณ์
 ถ้าแผนผังครอบครัวประกอบด้วยสมาชิกจ านวนมาก หลายรุ่น อาจใช้เส้นประหรือเส้นทึบล้อม

กรอบสมาชิกครอบครัวของผู้รับบริการ หรือสมาชิกที่อาศัยอยู่ร่วมกัน หรือมีความสัมพันธ์
ใกล้ชิดกัน

 สามารถใช้ที่ว่างด้านข้างสัญลักษณ์ต่างๆในการบันทึกรายละเอียดที่เกี่ยวข้อง

[Type text]