Page 265 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

2.2 Cell-mediated immune response (CMI) เป็นการทำงานร่วมกับเซลล์ใน

ระบบภูมิคุ้มกันแบบไม่จำเพาะเจาะจง โดยเซลล์ที่มีบทบาทสำคัญในระบบนี้คือที-ลิมโฟไซท์

(T-lymphocyte) ซึ่งเมื่อรับแอนติเจนจากแมคโครฟาร์จแล้วจะทำการแบ่งตัวเพื่อเพิ่มจำนวน

เซลล์ที่ทำงานเกี่ยวข้องกับการสร้างแอนติบอดีหรือ helper T-lymphocyte และเซลล์ที่

ทำลายเชื้อโรคโดยตรงหรือ cytotoxic T-lymphocyte หรือการสร้างสารไซโตคายน์หลาย

ชนิดขึ้น สารไซโตคายน์นี้เป็นโปรตีนที่มีลักษณะการทำงานคล้ายฮอร์โมน (hormone like

protein) จะทำหน้าที่ส่งสัญญาณการกระตุ้นหรือยับยั้งการทำงานของเซลล์อื่น ๆ เช่น แมค

โครฟาร์จ และ natural killer cell ในการทำลายเชื้อโรค สารไซโตคายน์ต่าง ๆ โดยเฉพาะ

อย่างยิ่ง interleukin 1 (IL-1), interleukin 6 (IL-6) และ tumor necrosis factor-α

(TNF-α) จะเกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกันโรคและเมแทบอลิซึมในร่างกายโดยตรง ในภาวะที่

สัตว์ได้รับเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกาย สารไซโตคายน์เหล่านี้จะกระตุ้นการสร้างเซลล์เม็ดเลือดขาว

และการสร้างแอนติบอดี ในขณะเดียวกันยังมีผลทำให้เกิดการสลายโปรตีนจากกล้ามเนื้อ

เพิ่มขึ้น และลดการสะสมโปรตีนในกล้ามเนื้อ กรดอะมิโนที่ได้จากการสลายโปรตีนจะถูก

นำไปสู่เซลล์ตับ อีกทั้งมีการสลายไขมันเพิ่มขึ้นเพื่อให้เกิดพลังงานสำหรับร่างกายนำไปใช้ใน

การสร้างโปรตีนที่ตับเพิ่มขึ้น ซึ่งส่งผลกระทบทำให้สัตว์มีการเจริญเติบโตหรือให้ผลผลิตลดลง

นอกจากนี้สารไซโตคายน์ยังทำให้เกิดภาวะแร่ธาตุบางชนิดในเลือดต่ำ คือ เหล็ก สังกะสี และ

ทองแดง (John et al., 2000)

ความต้องการสารอาหารเพื่อการสร้างภูมิคุ้มกันโรค

การทำงานของระบบภูมิคุ้มกันโรคของสัตว์ทั้งแบบไม่จำเพาะเจาะจง และแบบจำเพาะเจาะจง

จำเป็นต้องใช้สารอาหารเพื่อกิจกรรมต่าง ๆ อาทิ การทำงานของเซลล์ผิวหนังและเซลล์เยื่อบุ

ของอวัยวะต่าง ๆ การกินเชื้อโรค การสร้างสารเยื่อเมือกหรือสารยับยั้งการเจริญของจุลินทรีย์

การสร้างสารไซโตคายน์ การสร้างเซลล์เม็ดเลือดขาว และการสร้างแอนติบอดี ด้วยเหตุนี้ใน

สภาพการเลี้ยงสัตว์ที่มีความหนาแน่นและมีความเครียดสูง จึงทำให้สัตว์มีความต้องการสาร-

อาหารบางชนิดเพิ่มขึ้นจากระดับที่ใช้เพื่อการเจริญเติบโตหรือการให้ผลผลิตสูงสุด หากสัตว์

อาหารกับระบบภูมิคุ้มกันโรค 262