Page 22 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

แรงงานประสิทธิภาพต่ำมากขึ้นเรื่อยๆ ในทางตรงขาม หากพิจารณาปญหาการสะสมหนี้ในกลุม

ผูสูงอายุนอกภาคเกษตร แนนอนวาปญหาดังกลาวก็ยอมมีใหเห็นเชนเดียวกัน แตคนกลุมนี้มีตาขาย
สังคมที่คอนขางแข็งแรงคอยรองรับ ทั้งในรูปของเงินบำนาญ กองทุนสำรองเลี้ยงชีพ กองทุนบำเหน็จ

บำนาญขาราชการ และประกันสังคม เปนตน ดังนั้นความเหลื่อมล้ำในมิติตางๆ เชน รายได การ

บริโภค และหนี้สิน จึงไมนารุนแรงเทากับกรณีเกษตรกรสูงอายุ ประการที่สอง จำนวนเงินกูที่
เกษตรกรสูงอายุสามารถกูยืมเพื่อนำมาเปนคาใชจายในครัวเรือนถูกจำกัดดวยเงื่อนไขดานอายุ รายได

และทรัพยสิน เงื่อนไขเหลานี้เปนเสมือนกำแพงที่สูงลิบสำหรับเกษตรกรสูงวัยหากจำเปนตองกูเงิน
จำนวนมาก หากภาระหนี้สะสมมากขึ้นถึงจุดที่ไมสามารถชำระคืนได การทยอยขายทรัพยสินออกไป

เพื่อสรางสภาพคลองทางการเงินก็ปรากฏใหเห็นทั่วไป โดยเฉพาะอยางยิ่งการขายหรือนำที่ดินไป

จำนอง แตเนื่องจากที่ดินถือเปนปจจัยในการผลิตทางการเกษตรที่สำคัญที่สุด การสูญเสียที่ดินจึงทำ
ใหเกษตรกรจำนวนไมนอยตองกลายเปนผูไรที่ทำกิน หรือตองกลายสภาพเปนผูเชาที่ดินที่ครั้งหนึ่งตน

เคยเปนเจาของ และสุดทายก็ตองวนเวียนอยูในวงจรความยากจนอยางไมรูจักจบสิ้น
เนื่องจากแรงงานสูงอายุจำนวนมากยังคงอยูในภาคเกษตร และสวนมากเปนแรงงานที่มี

ทักษะและรายไดต่ำ ดังนั้นการลดลงของประสิทธิภาพการผลิตและชองวางของความเหลื่อมล้ำทาง

เศรษฐกิจในภาคเกษตรจะทวีความรุนแรงกวาภาคธุรกิจอื่น และการเปลี่ยนแปลงโครงสรางการผลิต
ดังกลาวจะมีบทบาทสำคัญมากตอการพัฒนาเศรษฐกิจในชนบทของไทยในอนาคต ดังนั้น การ

วางแผนเชิงนโยบายของภาครัฐเพื่อรองรับการการเปลี่ยนแปลงและผลกระทบที่คาดวาจะเกิดขึ้นจึงมี

ความจำเปนอยางยิ่ง การศึกษาที่เนนการวิเคราะหเชิงลึกโดยอาศัยกรอบแนวคิดทางเศรษฐศาสตรซึ่ง
ใหผลลัพธเปนตัวชี้วัดเชิงปริมาณที่ชัดเจนควรมีมากขึ้น เพื่อใหการกำหนดยุทธศาสตรเชิงนโยบายทำ

ไดงายและมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น แตในปจจุบัน กลับพบวางานวิจัยที่ศึกษาเกี่ยวกับผลกระทบทาง
เศรษฐกิจของการเขาสูสังคมผูสูงอายุในประเทศไทยนั้นมีนอยมาก ขณะที่การศึกษาถึงผลกระทบใน

เชิงลึกระดับครัวเรือนในภาคเกษตรแทบไมปรากฏ

งานวิจัยฉบับนี้จะเติมเต็มชองวางดังกลาวนี้ โดยจะเนนศึกษาผลกระทบของการเขาสูสังคมผู
สูงวัยตอการผลิตและความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจของครัวเรือนเกษตรในชนบทของไทย ขอมูลดาน

เศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือนซึ่งถูกบันทึกในลักษณะขอมูลครัวเรือนแบบภาคตัดขวางขาม
ชวงเวลา (Panel data) ถูกนำมาใชวิเคราะหดวยแบบจำลองเศรษฐมิติเพื่อตอบโจทยดังกลาว โดย

อาศัยขอมูลจากฐานขอมูล The Townsend Thai Project แตเนื่องจากกลุมตัวอยางที่ใชวิเคราะหไม

ไดมาจากการสำรวจทั้งประเทศ ดังนั้น งานวิจัยนี้จะมีการนำเสนอขอมูลสถิติที่เกี่ยวกับการ
เปลี่ยนแปลงดานสังคมและเศรษฐกิจของครัวเรือนเกษตรจากการสำรวจสำมะโนการเกษตรควบคูไป

กับขอมูลสถิติที่ไดจากฐานขอมูล The Townsend Thai Project ดวย

1-3