Page 23 -
P. 23
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
คุณพร เรศานนท์ เป็นบุตรคุณหลวงสุวรรณวาจกกสิกิจ “... แล้วก็มีคนบอกว่า ถึงเวลาจะต้องเป็น
(ทองดี เรศานนท์) ที่มาท�าเรื่องเกี่ยวกับการส่งเสริม อธิการบดีแล้ว ผมก็ไม่ต้องการ จึงไปขอท่านจักรฯ
การเกษตร ซึ่งทางผู้ใหญ่ของเราไม่เห็นด้วย เพราะว่า (พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจักรพันธ์เพ็ญศิริ)
เป็นหน้าที่ของกระทรวงเกษตรฯ เพราะฉะนั้น ซึ่งขณะนั้นเป็นอธิบดีกรมการข้าวให้มาเป็นอธิการบดี
เราไม่ต้องเสียเวลาเสียผู้คนไปท�าเรื่องส่งเสริมเกษตร แล้วผมก็เป็นรองอธิการบดีอยู่ คือ ผมไม่ชอบ
แต่ผมเห็นว่า หากดูจากจุดมุ่งหมายของการเปิด การบริหาร ชอบแต่สอนหนังสืออย่างเดียว อีกอย่างหนึ่ง
การสอนมหาวิทยาลัยเกษตรในอเมริกา มีหน้าที่ คือ ไม่อยากรักษาการ เพราะถ้ารักษาการแล้ว คนที่
จะต้องเอาความรู้เผยแพร่ไปสู่ประชาชนด้วย ผมจึง จะขึ้นมาเป็นตัวจริงก็ไม่ได้ขึ้น เหมือนเราไปกดหัวเขา
พยายามให้เปิดขึ้นและผลักดันให้เป็นมหาวิทยาลัย อยู่อย่างนั้น จึงไม่อยากรักษาการ...”
อย่างสมบูรณ์เต็มรูปแบบ” บทควำมพิเศษในมติชนสุดสัปดำห์ได้เผยแพร่
บทสัมภำษณ์ศำสตรำจำรย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร
• การออกนอกระบบของมหาวิทยาลัย เกี่ยวกับเรื่องที่ไม่รับต�ำแหน่งอธิกำรบดีไว้ในท�ำนอง
หลำยคนอำจจะคิดว่ำกำรออกนอกระบบของ เดียวกันว่ำ
มหำวิทยำลัยเป็นเรื่องใหม่ในปัจจุบัน แต่ที่จริงแล้ว “ต่อมา ผู้ใหญ่ให้คนมาทาบทามว่า ท่านจะเสนอ
เป็นแนวคิดที่มำนำนพอสมควร เริ่มตั้งแต่กำรจัดตั้ง ชื่อผมเป็นอธิการบดี ซึ่งจะได้เป็นแน่นอน ผมตอบว่า
ทบวงจำกที่ในขณะนั้นมีมหำวิทยำลัยของรัฐอยู่ ๑๒ แห่ง ชาตินี้ ผมเป็นได้แค่รองอธิการบดี เพราะภาษีสังคม
แล้วต่อมำก็เกิดแนวคิดที่จะน�ำทบวงมหำวิทยำลัย ผมเงินเดือนหกพันบาท จ่ายค่าของขวัญแต่งงาน
ไปไว้ในกระทรวงศึกษำธิกำร ศำสตรำจำรย์ ดร.ประเสริฐ รายละ ๕๐ บาท ถ้วยรางวัลที่ ๒ ด้วย ตกเดือนละ
ณ นคร ซึ่งขณะนั้นด�ำรงต�ำแหน่งปลัดทบวง สองพันบาท ถ้าเป็นอธิการบดีจะต้องจ่ายค่าถ้วยจาก
มหำวิทยำลัยของรัฐ เล่ำว่ำ รางวัลที่สอง ๒๐๐ บาท เป็นรางวัลที่หนึ่ง ๕๐๐ บาท
“...ตอนนั้น รัฐบาลจะเอาทบวงมหาวิทยาลัย ผมไม่มีทางเป็นอธิการบดีได้”
ไปไว้กระทรวงศึกษาฯ ผมก็เลยไปหาพลเอกบุญเรือน จะเห็นได้ว่ำ ศำสตรำจำรย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร
บอกว่า ถ้าจะเอาทบวงมาอยู่กระทรวงศึกษาฯ แล้ว ได้อุทิศตนให้แก่กำรอุดมศึกษำของชำติเป็นระยะ
จะให้เป็นอะไร เขาบอกว่าจะให้เป็นกรม ผมก็เลย เวลำต่อเนื่องกว่ำ ๔๐ ปี มีผลงำนดีเด่นในกำรริเริ่ม
ไม่ยอมไปอยู่ที่กระทรวงศึกษาฯ เป็นทบวงมีอิสระอยู่ นโยบำยกำรศึกษำ ตลอดจนวำงแผนและพัฒนำกำร
ต่างหาก คือ ตอนนั้นมีปัญหาว่าในช่วงระหว่างปฏิวัติ ศึกษำของมหำวิทยำลัยเกษตรศำสตร์นับตั้งแต่
มหาวิทยาลัยคิดเห็นว่าไม่มีเสรีภาพทางวิชาการ ไม่มี เริ่มตั้งมหำวิทยำลัย จนกระทั่งเจริญก้ำวหน้ำเป็น
อิสระ ก็เลยรวมกลุ่มกันแล้วบอกว่า ขอให้ มหำวิทยำลัยที่สมบูรณ์แบบอย่ำงแท้จริง ในส่วนของ
มหาวิทยาลัยออกนอกระบบ โดยไม่ใช้เงินงบประมาณ กำรวำงแผนและพัฒนำกำรศึกษำของชำติ
แต่ให้รัฐบาลอุดหนุนส่วนหนึ่ง แล้วมหาวิทยาลัย ศำสตรำจำรย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร มีบทบำทส�ำคัญ
ก็จะมีอิสระ ไม่อยู่ในระบบราชการ” ในกำรริเริ่มนโยบำยกำรศึกษำมำกมำยและบุคคล
• ไม่รับต�าแหน่งอธิการบดีเพราะไม่ชอบ หนึ่งในกลุ่มบุกเบิกวำงรำกฐำนและแนวทำง
การบริหารและภาษีสังคม กำรด�ำเนินงำนของทบวงมหำวิทยำลัยเพื่อสนับสนุน
กำรประสำนงำนกับมหำวิทยำลัยในสังกัดอย่ำงมี
อย่ำงที่ทรำบกันดีอยู่แล้วว่ำศำสตรำจำรย์
ดร.ประเสริฐ ณ นคร ไม่ได้ชอบเรื่องกำรบริหำร ดังนั้น ประสิทธิภำพ ดังนั้น ในปี พ.ศ. ๒๕๒๗ สภำ
มหำวิทยำลัยเกษตรศำสตร์จึงมีมติให้ศำสตรำจำรย์
เมื่อด�ำรงต�ำแหน่งรองอธิกำรบดีมหำวิทยำลัย
เกษตรศำสตร์ต่อเนื่องกันและถึงครำวที่ต้องเป็น ดร.ประเสริฐ ณ นคร ได้รับพระรำชทำนปริญญำ
ศึกษำศำสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ และปริญญำ
อธิกำรบดี ศำสตรำจำรย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร ก็ปฏิเสธ
ที่รับต�ำแหน่งดังกล่ำว เรื่องรำวในตอนนี้มีอยู่ว่ำ ครุศำสตรอุตสำหกรรมดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์จำก
สถำบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้ำในปีต่อมำ เพื่อยกย่อง
เป็นแบบอย่ำงแก่ผู้อื่นและเป็นเกียรติประวัติสืบไป
ปฐมบทแห่งชีวิตในมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ๒1
