Page 7 -

โครงการรวบรวมและจัดทําวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
วารสารวนศาสตร 35 (1) : 1-10 (2559) 5
์

จากตัวหนอนมดงาน และใบไม้จ�านวนมาก และสร้าง จาก 16 โคโลนี มีความสูงมากที่สุด คิดเป็นร้อยละ 93.72
ได้ในช่วงที่ใบไม้แตกใบอ่อนเท่านั้น (Wiwatwittaya, ของโคโลนีมดแดงทั้งหมดที่ครอบครองต้นไม้มากกว่า
2009) การสร้างรังจ�านวนมากมีไว้เพื่อเก็บไข่และตัว 1 ต้น
หนอนที่ย้ายจากรังราชินี และเป็นที่อาศัยของมดงานที่ 1) ความสัมพันธ์ระหว่างต�าแหน่งรังราชินีกับ
คอยปกป้องราชินีถือเป็นหัวใจหลักที่ส�าคัญที่สุดของ ความสูงของทรงพุ่มต้นไม้
โคโลนี เป็นพฤติกรรมการอยู่ร่วมกันเป็นสังคมของมด ต�าแหน่งรังราชินีกับความสูงของทรงพุ่ม

โดยทั่วไป (HÖlldobler and Wilson, 1990) ต้นไม้มีความสัมพันธ์กันอย่างมีนัยส�าคัญยิ่งทางสถิติ

ขนำดรังและลักษณะโครงสร้ำงรังรำชินีมดแดง (r = 0.922 ; P < 0.01) จากการแบ่งสัดส่วนความสูงของ
จากการศึกษาพบว่าราชินีมดแดงอาศัยอยู่ ทรงพุ่มบนต้นไม้ที่พบรังราชินีเป็น 3 ช่วงแต่ละช่วงมี
เฉพาะในรังขนาดเล็ก ลักษณะโครงสร้างภายนอกไม่ ความสูงเท่ากัน พบว่ารังของราชินีปรากฏในช่วงที่ 2
แตกต่างจากรังที่ไม่มีมดราชินีทั้งด้านรูปทรงและขนาด มากที่สุด คิดเป็นร้อยละ 75 ของจ�านวนรังราชินีทั้งหมด

อาจเป็นรูปเรียวรีหรือทรงกลม หากสร้างรังด้วยใบที่เรียว และพบช่วงที่ 3 คิดเป็นร้อยละ 25 ของจ�านวนรังราชินี
ยาวจะใช้ใบไม้ 3-4 ใบ ประกบติดกันเป็นรัง หากรูปใบกลม ทั้งหมดดัง Figure 1 เมื่อวัดความสูงจากปลายสูงสุดของ
มนขนาดเล็กใช้ใบจ�านวน 5-10 ใบในการสร้างรัง ทรงพุ่มลงมาถึงจุดที่พบการสร้างรังของราชินีมดแดง
ทางเข้า-ออกของรังราชินี มีความกว้างและ (Table 2) พบรังราชินีมดแดงอยู่ในช่วงไม่เกิน 2 เมตร
ความยาวอยู่ระหว่าง 3-4 เซนติเมตร แตกต่างจากรังที่ไม่มี มากที่สุดคิดเป็นร้อยละ 80 ของจ�านวนรังราชินีทั้งหมด

ราชินีซึ่งมีขนาดทางเข้า-ออก 1-2 เซนติเมตร โครงสร้าง และช่วงไม่เกิน 1 เมตรพบร้อยละ 55 ของจ�านวนรังราชินี
ภายในรังที่มีมดราชินีไม่มีความซับซ้อน จ�านวนห้อง ทั้งหมด เมื่อแบ่งขนาดความสูงของทรงพุ่มเป็น 3 ขนาด
ถูกแบ่งย่อยเป็น 1-3 ห้อง หากเป็นรังขนาดเล็กที่ไม่มี (Table 3) จะพบว่า ทรงพุ่มต้นไม้ขนาดเล็กมีความสูง
มดราชินีอาศัยอยู่จะมีโครงสร้างภายในรัง 2 แบบ คือ ≤ 3 เมตร ค่าความสูงที่วัดจากปลายทรงพุ่มถึงรังของ
1) โครงสร้างอย่างง่าย มีห้องเดียวสร้างจากใบไม้ 1 ใบที่ ราชินีมดแดงมีค่าเฉลี่ย 0.9 ± 0.5 เมตร และในขณะ
เป็นใบเดี่ยวขนาดใหญ่ 2) โครงสร้างที่ซับซ้อน ภายใน เดียวกันทรงพุ่มต้นไม้ขนาดใหญ่มีความสูง 6.1-9 เมตร

รังถูกแบ่งย่อยหลายห้องสร้างจากใบประกอบขนาดเล็ก ค่าที่วัดจากปลายพุ่มต้นไม้ถึงรังราชินีมดแดงมีค่าเฉลี่ย
ขนาดทางเข้า-ออกของรังราชินีกว้างกว่ารังมด มากขึ้นเป็น 2.5 ± 1.3 เมตร
ทั่วไป เพื่อความสะดวกในการขนย้ายไข่ไปเก็บไว้ในรังอื่น ดังนั้นรังของมดราชินีจะปรากฏอยู่บริเวณ
เพราะภายในรังราชินีมีขนาดเล็กจึงไม่มีความเหมาะสม ระหว่างปลายเรือนยอดกับส่วนกลางของทรงพุ่มต้นไม้
ส�าหรับใช้ในการเก็บไข่และเลี้ยงตัวอ่อน นอกจากนี้ เนื่องจากการส่องผ่านของแสงและการถ่ายเทอากาศ

เพื่อความสะดวกในการเคลื่อนย้ายมดราชินี เมื่อรังมีสภาพ ภายในพุ่มมีความเหมาะสมต่อการสร้างรังราชินีมดแดง
ไม่เหมาะสมหรือถูกรบกวน มดงานจะเข้าปกคลุมตัวมด มากกว่าด้านล่างของทรงพุ่ม เพราะภายในเรือนยอด
ราชินีเป็นลักษณะก้อนกลมขนาดใหญ่ก่อนเคลื่อนย้าย มีการแตกแขนงจากกิ่งหลัก มีการเพิ่มของใบใหม่
ออกจากรัง
(Varnishagul, 2003; Na Songkhla, 2012) ล�าต้นหรือ
ควำมสูงของต้นไม้ที่พบรังรำชินีมดแดง กิ่งหลักมีความแข็งแรงและมีแรงลมที่ปะทะผ่านส่วน

จากการศึกษานี้พบว่าโคโลนีที่มีการครอบครอง เรือนยอดน้อยที่สุดจึงง่ายแก่การปกป้องและมีความ
ต้นไม้มากกว่า 1 ต้น ต้นไม้ที่มีราชินีมดแดงอาศัย 15 โคโลนี ปลอดภัยสูงที่สุด (Strauss and Novak, 1998)