Page 69 -

โครงการรวบรวมและจัดทําวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
วารสารวนศาสตร 33 (1) : 66-75 (2557) 67
์

training courses which organized by forest officers. Their knowledge on forest fire was at a low
level. In addition, people participation in forest fire control was at the lowest with an average
score of 1.50. Factors affecting people participation in forest fire control were gender, educational
level, net annual household income, the distance between homestead and boundary of community
forest, social group membership being, receiving of forest fire protection information, forest
training course attendance, and knowledge on forest fire.

Keywords: people participation, forest fire control, forest community, Khon Kaen province

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะทางเศรษฐกิจ สังคม ระดับการมีส่วนร่วมและปัจจัยที่มีผล

ต่อการมีส่วนร่วมของราษฎรในการควบคุมไฟป่าในพื้นที่ป่าชุมชนบ้านโนนชาด ต�าบลดงเค็ง อ�าเภอหนองสองห้อง
จังหวัดขอนแก่น การเก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามสัมภาษณ์หัวหน้าครัวเรือน หรือผู้แทนครัวเรือน จ�านวน 250 ราย
ระหว่างเดือนกันยายน ถึง ธันวาคม พ.ศ. 2555 สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่า
เบี่ยงเบนมาตรฐาน ค่าสูงสุด ค่าต�่าสุด ค่าทดสอบ t-test และค่าทดสอบ F-test ที่ระดับนัยส�าคัญทางสถิติ 0.05 ค�านวณ

ข้อมูลโดยคอมพิวเตอร์และโปรแกรมสถิติส�าเร็จรูป
ผลการศึกษาพบว่า ราษฎรส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง มีอายุเฉลี่ย 52.40 ปี มีการศึกษาระดับประถมศึกษาและ
ต�่ากว่า มีสมาชิกในครัวเรือนเฉลี่ย 4.37 คน มีแรงงานในครัวเรือนเฉลี่ย 3.22 คน มีอาชีพหลักเกษตรกรรม (ท�านา)
และมีอาชีพรองรับจ้าง มีรายได้สุทธิของครัวเรือนต่อปีเฉลี่ย 81,573.64 บาท ส่วนใหญ่มีระยะเวลาการตั้งถิ่นฐาน

เฉลี่ย 47.60 ปี มีที่ดินถือครองเป็นของตัวเอง มีระยะห่างของที่ท�ากินจากขอบเขตป่าชุมชนเฉลี่ย 1.90 กิโลเมตร และ
มีระยะห่างของบ้านจากขอบเขตป่าชุมชนเฉลี่ย 1.98 กิโลเมตร ส่วนใหญ่ไม่เป็นสมาชิกกลุ่มทางสังคม เคยได้รับ
ข่าวสารเกี่ยวกับการป้องกันไฟป่า ไม่เคยได้รับการฝึกอบรมจากเจ้าหน้าที่ป่าไม้ การมีความรู้เกี่ยวกับเรื่องไฟป่าอยู่
ในระดับน้อย การมีส่วนร่วมในการควบคุมไฟป่าอยู่ในระดับน้อยที่สุด มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 1.50 คะแนน ปัจจัยที่มีผล

ต่อการมีส่วนร่วมของราษฎรในการควบคุมไฟป่าในพื้นที่ป่าชุมชนบ้านโนนชาด ต�าบลดงเค็ง อ�าเภอหนองสองห้อง
จังหวัดขอนแก่นได้แก่ เพศ การศึกษา รายได้สุทธิของครัวเรือน ระยะห่างของบ้านจากขอบเขตป่าชุมชน การเป็น
สมาชิกกลุ่มทางสังคม การได้รับข่าวสารเกี่ยวกับการป้องกันไฟป่า การได้รับการฝึกอบรมจากเจ้าหน้าที่ป่าไม้ และ
ความรู้เกี่ยวกับเรื่องไฟป่า

ค�าส�าคัญ: การมีส่วนร่วมของราษฎร การควบคุมไฟป่า ป่าชุมชน จังหวัดขอนแก่น

ค�าน�า ป่าเป็นอย่างดี จึงมักเกิดไฟป่าขึ้นเป็นประจ�าทุกปีใน

ไฟป่านับเป็นปัญหาที่ส�าคัญอย่างหนึ่ง ที่สร้าง ช่วงหน้าแล้ง ไฟที่เกิดขึ้นเป็นประจ�าและถี่ขึ้น ก่อให้
ความเสียหายต่อทรัพยากรป่าไม้และสิ่งแวดล้อมเป็น เกิดความเสียหายต่อทรัพยากรป่าไม้อย่างรวดเร็วและ

อย่างมาก ส�าหรับประเทศไทยในป่าผลัดใบ (deciduous เป็นบริเวณกว้าง ส่งผลให้ระบบนิเวศ พืชและสัตว์ที่
forest) อันได้แก่ ป่าเต็งรัง ที่ในช่วงหน้าแล้งที่ต้นไม้ใน อาศัยอยู่บริเวณนั้นถูกท�าลาย ทั้งยังส่งผลกระทบต่อ
ป่าทิ้งใบพร้อมกันทั้งหมด ท�าให้กลายเป็นเชื้อเพลิงใน ทรัพยากรน�้า สภาพภูมิอากาศ ส่งผลต่อเนื่องให้เกิดภาวะ