Page 32 -

โครงการรวบรวมและจัดทําวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

30 Thai J. For. 31 (3) : 25-35 (2012)

Figure 2 Pre-burning carbon pool (aboveground and 30-cm belowground) at long
swidden farm (LS), short swidden farm (SS), and rehabilitation site (RH).
Vertical bars show the standard error of the mean.
Remark: * C pool in tree (>4.5 dbh) for RH was not included.

ปริมาณคาร์บอนในดินของไร่หมุนเวียนมี การสูญเสียคาร์บอนจากการเผา
ค่าสูงกว่าในไร่ร้างในครั้งนี้ อาจมีสาเหตุเนื่องมาจาก จากการศึกษา พบว่าการเผาไม่มีผลท�าให้
ไร่หมุนเวียนนั้นมีการเผาพื้นที่อยู่เป็นประจ�าจึงมีเศษ การสูญเสียคาร์บอนสัมพัทธ์ (relative loss) มีความ
ชิ้นส่วนผงถ่านตกค้างอยู่ในดินซึ่งมีความเสถียรสูง แตกต่างอย่างมีนัยส�าคัญทางสถิติระหว่างพื้นที่ ทั้งจาก
และไม่ท�าปฏิกิริยากับสารต่างๆ ในดิน (Zackrission ส่วนที่อยู่เหนือพื้นดิน และจากส่วนที่อยู่ใต้ดินที่ระดับ
et al., 1996; Bauhus et al., 2002) Fukushima et al. 15 เซนติเมตร เมื่อพิจารณาภาพรวมการสูญเสียคาร์บอน
(2008) ได้ศึกษามวลชีวภาพในป่าที่ก�าลังมีการทดแทน สัมพัทธ์รวมทั้งหมด พบว่าการเผาได้ท�าให้มีการสูญเสีย
ภายหลังจากการหยุดการท�าไร่เลื่อนลอยมาเป็นเวลา คาร์บอนออกสู่บรรยากาศในช่วงร้อยละ 10 - 40 ของ
20 ปี แล้วพบว่ามีปริมาณมวลชีวภาพของไม้ใหญ่ประมาณ ปริมาณคาร์บอนที่มีอยู่ในพื้นที่ ซึ่งจากการหาค่าเฉลี่ย
126.2 ตันต่อเฮกแตร์ ซึ่งหากน�าค่าอัตราการสะสม การสูญเสียคาร์บอนสัมพัทธ์รวมพบว่าไร่หมุนเวียน
มวลชีวภาพนี้ มาประมาณมวลชีวภาพของไม้ใหญ่ใน รอบยาวมีค่าสูงสุด (ร้อยละ 35.5) รองลงมาได้แก่ไร่
พื้นไร่ร้างในการศึกษาครั้งนี้พบว่าที่ระยะเวลาประมาณ
8 ปี ของการฟื้นฟูไร่ร้างจะมีมวลชีวภาพไม้ใหญ่ประมาณ หมุนเวียนรอบสั้น (ร้อยละ 35.1) และไร่ร้าง (ร้อยละ
50.48 ตันต่อเฮกแตร์ หรือมีอัตราการสะสมมวลชีวภาพ 20.9) อย่างไรก็ตามปริมาณการสูญเสียคาร์บอนสัมพัทธ์
เท่ากับ 6.31 ตันต่อเฮกแตร์ต่อปี ซึ่งสอดคล้องกับ รวมจากการเผาพื้นที่ต่างๆ มีความแตกต่างกันอย่างไม่มี
อัตราการสะสมมวลชีวภาพ 4-20 ตันต่อเฮกแตร์ต่อปี นัยส�าคัญทางสถิติเนื่องจากมีการแปรผันสูงโดยเฉพาะ
จากการศึกษาของ Bruun et al. (2009) และเมื่อน�า ในไร่ร้าง (Figure 3) คาร์บอนส่วนใหญ่สูญเสียออกไป
ความเข้มข้นของคาร์บอนในกล้าไม้ และไม้รุ่นจาก จากส่วนที่อยู่เหนือพื้นดิน โดยไร่ร้างมีคาร์บอนที่สูญหาย
การศึกษาครั้งนี้ (ร้อยละ 46.9) ก็จะพบว่าจะมีปริมาณ ไปจากส่วนเหนือพื้นดินประมาณร้อยละ 98 (10.21
คาร์บอนในส่วนของไม้ใหญ่ในไร่ร้างที่ศึกษาครั้งนี้ ตันต่อเฮกแตร์) ส่วนการเผาไร่หมุนเวียนแม้จะมีสัดส่วน
ประมาณ 23.67 ตันต่อเฮกแตร์ เมื่อน�าไปรวมกับ การสูญเสียคาร์บอนจากส่วนเหนือพื้นดินที่ค่อนข้างสูง
ปริมาณคาร์บอนในไม้พื้นล่างจะมีปริมาณคาร์บอน (ประมาณร้อยละ 65 - 72) แต่ก็มีสัดส่วนการสูญเสีย
ในไร่ร้างมากถึง 79.22 ตันต่อเฮกแตร์ ซึ่งจะท�าให้มี จากส่วนที่อยู่ใต้ดินสูงเช่นกัน (ร้อยละ 28 - 35)
ค่าสูงกว่าในไร่หมุนเวียนรอบยาว (Figure 4)