Page 5 -
P. 5
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ในการจัดเก็บข๎าวเดือนที่ 1 และปริมาณ 2AP จะลดลงต่ าลงอยํางรวดเร็วในเดือนที่ 3 ในขณะที่ข๎าวหอมมะลิอินทรีย์
มีลักษณะทางคุณภาพทั้งเปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าวและปริมาณสาร 2AP สูงกวําข๎าวหอมมะลิทั่วไป และการเก็บข๎าวในยุ๎งไม๎
มีเปอร์เซ็นต์เมล็ดหักต่ า เปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าวและปริมาณ 2AP สูงที่สุด การเก็บข๎าวในยุ๎งสังกะสีมีอุณหภูมิและ
ความชื้นในกองข๎าวสูงที่สุด มีความชื้นข๎าวเปลือกและปริมาณ 2AP ต่ าที่สุด ซึ่งความชื้นในเมล็ดข๎าวต่ าจะสํงผลให๎
เกิดการสูญเสียน้ าหนักของข๎าวเปลือกและการเพิ่มขึ้นของต๎นทุนการจัดเก็บตามมาด๎วย การเก็บข๎าวในตัวบ๎านมี
เปอร์เซ็นต์ความชื้นข๎าวเปลือกสูงที่สุด และมีเปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าวต่ าที่สุด นอกจากนั้นเกษตรกรควรจะหลีกเลี่ยงการใช๎
กระสอบปุ๋ยเคลือบเพราะท าให๎ข๎าวเปลือกมีความชื้นสูง เปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าวต่ า เปอร์เซ็นต์เมล็ดหักสูงและปริมาณ
2AP ต่ า แตํหากค านึงถึงเฉพาะเปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าวพบวําการเก็บข๎าวในถุงตาขํายมีเปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าวสูงแตํมีปริมาณ
2AP ต่ า ซึ่งรูปแบบการจัดเก็บข๎าวที่เหมาะสมจะแตกตํางกันตามชนิดของยุ๎งฉางหรือสถานที่เก็บ โดยการจัดเก็บข๎าว
แบบเก็บกองมีต๎นทุนสํวนเพิ่มของการจัดเก็บสูงกวํารูปแบบอื่น ในขณะที่การเก็บในกระสอบอาหารสัตว์เกํามีต๎นทุน
สํวนเพิ่มต่ ากวําและก าไรสุทธิสูงกวําการจัดเก็บรูปแบบอื่น
ผลการวิเคราะห์คุณภาพข๎าวหอมมะลิจากการสุํมตัวอยํางข๎าวของเกษตรกร พบวํา ข๎าวหอมมะลิอินทรีย์ใน
พื้นที่นาน้ าฝนมีคุณภาพดีที่สุด คือมีเปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าวและปริมาณ 2AP สูงที่สุดและมีเปอร์เซ็นต์ข๎าวหักน๎อยที่สุด
สอดคล๎องกับผลการวิจัยเชิงทดลอง ในขณะที่เกษตรกรรายใหญํมีคุณภาพข๎าวต่ ากวําเกษตรกรรายเล็ก และการ
เปลี่ยนแปลงความชื้นของข๎าวหอมมะลิไมํแตกตํางกันตามสภาพแวดล๎อมหรือรูปแบบการผลิต อยํางไรก็ตาม
ภายหลังจัดเก็บข๎าวหอมมะลิในยุ๎งฉางปริมาณ 2AP ของข๎าวตามสภาพแวดล๎อมและรูปแบบการผลิตไมํแตกตํางกัน
ส าหรับคุณภาพข๎าวตามสภาพกายภาพยุ๎งฉาง พบวําความถี่ของการใช๎ยุ๎งฉางไมํมีผลตํอการเปลี่ยนแปลงคุณภาพข๎าว
ในขณะที่การเปลี่ยนแปลงความชื้นและความหอมของข๎าวหอมมะลิแตกตํางกันตามลักษณะการรั่วซึมและการบัง
แดดของยุ๎งฉาง นอกจากนั้นการเปลี่ยนแปลงคุณภาพข๎าวหอมมะลิไมํแตกตํางกันตามความสูงของยุ๎งฉาง แตํวัสดุใต๎
ฐานยุ๎งฉางและการยกพื้นยุ๎งฉางท าให๎ความชื้นในเมล็ดข๎าวหอมมะลิแตกตํางกัน โดยใต๎ฐานยุ๎งฉางแบบพื้นดินมี
แนวโน๎มที่ความชื้นข๎าวหอมมะลิหลังการจัดเก็บจะลดลงมากกวําพื้นปูน พื้นหิน หรือสถานที่เก็บข๎าวที่ไมํได๎ยกพื้น
และการจัดเก็บข๎าวหอมมะลิโดยรองพื้นยุ๎งฉางมีความชื้นลดลงมากกวําการไมํรองพื้น ผลการประมาณคําปัจจัยที่มี
อิทธิพลตํอการเปลี่ยนแปลงคุณภาพข๎าว พบวํา รูปแบบการจัดเก็บที่สํงผลตํอการเปลี่ยนแปลงเมล็ดข๎าวท๎องไขํ มี 2
ปัจจัย คือ การรั่วซึมของยุ๎งฉาง และการจัดเก็บข๎าวในกระสอบน้ าตาลในทิศทางเดียวกันกับการเพิ่มขึ้นของเมล็ดข๎าว
ท๎องไขํ นั่นคือยุ๎งฉางที่รั่วซึมมากกวํามีความนําจะเป็นที่เปอร์เซ็นต์ข๎าวเมล็ดท๎องไขํจะเพิ่มขึ้น และการจัดเก็บข๎าวใน
กระสอบน้ าตาลมีความนําจะเป็นที่จะเกิดข๎าวเมล็ดท๎องไขํได๎มากกวําการจัดเก็บข๎าวแบบเก็บกอง ในขณะที่ปัจจัย
อื่นๆ ไมํมีความสัมพันธ์กับการเกิดเมล็ดข๎าวท๎องไขํอยํางมีนัยส าคัญทางสถิติ
ข๎อเสนอแนะจากการศึกษา ประการแรกคือโครงการจ าน ายุ๎งฉางที่ผํานมามีเกษตรกรเข๎ารํวมน๎อยและสํวน
ใหญํเป็นเกษตรกรรายใหญํ แตํการด าเนินโครงการของรัฐจะต๎องตํอเนื่องและค านวณผลประโยชน์อยํางชัดเจน
เพราะเกษตรกรจะต๎องลงทุนสร๎างยุ๎งฉางในการเก็บข๎าวที่เป็นมาตรฐาน และการตากข๎าว ซึ่งเงินลงทุนนี้กวําจะคืน
ทุนก็ต๎องใช๎เวลาหลายปี ถ๎านโยบายของรัฐไมํมีความแนํนอนจะไมํมีเกษตรกรกล๎าเสี่ยงลงทุน และควรมีนโยบายที่
ด าเนินการควบคูํเพื่อชํวยเหลือเกษตรกรรายยํอยที่ไมํได๎รับประโยชน์จากโครงการฯ โดยเฉพาะการสํงเสริมเกษตรกร
รายยํอยให๎ผลิตข๎าวหอมมะลิอินทรีย์ซึ่งจะชํวยยกระดับรายได๎และรักษามาตรฐานคุณภาพข๎าวหอมมะลิไทย
นอกจากนั้นการพัฒนาเทคโนโลยีที่ชํวยประหยัดแรงงานในกระบวนการหลังการเก็บเกี่ยวเป็นสิ่งจ าเป็นเพื่อแก๎ไข
ปัญหาการขาดแคลนแรงงาน ซึ่งต๎องด าเนินการรํวมกับการพัฒนายุ๎งฉางของเกษตรกรและการก าหนดรูปแบบการ
จัดเก็บที่เหมาะสมกับชนิดของยุ๎งฉาง ส าหรับการจัดการคุณภาพควรสํงเสริมข๎าวอินทรีย์เพื่อเป็นแนวทางการเพิ่ม
คุณภาพข๎าวหอมมะลิของเกษตรกร และการพัฒนาเทคโนโลยีหรือเครื่องจักรส าหรับการผลิตข๎าวหอมมะลิต๎อง
ค านึงถึงผลกระทบตํอปัจจัยด๎านคุณภาพรํวมด๎วย นอกจากนี้การพัฒนาปัจจัยด๎านกายภาพยุ๎งฉางทั้งการรั่วซึมและ
การบังแดดจะชํวยรักษาคุณภาพข๎าวหอมมะลิ อยํางไรก็ตามเกษตรกรที่จัดเก็บข๎าวในสถานที่เก็บข๎าวทุกประเภท
ควรจะหลีกเลี่ยงการจัดเก็บข๎าวหอมมะลิในกระสอบเคลือบเพราะคุณภาพข๎าวทุกด๎านต่ าลง ในขณะที่การเก็บข๎าว
หอมมะลิในยุ๎งสังกะสีความชื้นข๎าวลดลงมากซึ่งท าให๎ต๎นทุนสํวนเพิ่มในการจัดเก็บสูง โดยการจัดเก็บข๎าวหอมมะลิใน
ทุกสถานที่นั้นเกษตรกรสํวนใหญํนิยมใช๎วิธีเก็บกองและเก็บในกระสอบปุ๋ยซึ่งมีคุณภาพข๎าวต่ ากวําวิธีการแนะน า ซึ่ง
วิธีการที่แนะน าคือการจัดเก็บข๎าวหอมมะลิในกระสอบอาหารสัตว์เกํา ท าให๎ข๎าวหอมมะลิมีคุณภาพสูงที่สุดและมี
ต๎นทุนสํวนเพิ่มของการจัดเก็บต่ าที่สุด เกษตรกรจึงได๎รับก าไรสูงสุดจากการจัดเก็บในรูปแบบนี้และยังสามารถรักษา
คุณภาพข๎าวหอมมะลิไว๎ได๎ด๎วยเชํนกัน
ค
