Page 384 -
P. 384
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ในปัจจุบันข้อมูลชุดดินมีความส�าคัญมากและเกษตรกรควรทราบว่าพื้นที่นาของท่านมีชื่อชุดดิน
อะไร ทั้งนี้เพราะต้องระบุชื่อชุดดินควบคู่กับผลการวิเคราะห์ดิน เมื่อใช้โปรแกรมการค�านวณอัตราปุ๋ย
1.4 สมบัติดินสองประเภท
สมบัติของดินแบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ สมบัติอันเป็นเนื้อแท้หรือส่วนที่มาจากภายใน
(intrinsic part) และสมบัติส่วนที่เป็นพลวัต (dynamic part) (ยงยุทธ, 2557)
1) สมบัติอันเป็นเนื้อแท้หรือส่วนที่มาจากภายใน ขึ้นอยู่กับองค์ประกอบของดินที่มาจากวัตถุ
ต้นก�าเนิดดิน เช่น เนื้อดิน ชนิดของแร่ดินเหนียวและความจุในการแลกเปลี่ยนแคตไอออน สมบัติเหล่านี้
เปลี่ยนแปลงช้ามาก และไม่ค่อยมีผลกระทบจากการจัดการดิน
2) สมบัติส่วนที่เป็นพลวัต เป็นสมบัติของดินที่เปลี่ยนแปลงง่าย เมื่อมีกิจกรรมหรือการจัดการ
ของมนุษย์ ยกตัวอย่างช่วงเวลาที่ท�าให้สมบัติต่อไปนี้เปลี่ยนแปลงได้ เช่น ปริมาณอินทรียวัตถุทั้งหมด
ในดิน ภายใน 1-10 ปี สภาพกรดด่างของดินภายใน 2 เดือนถึง 2 ปี
ธาตุอาหารที่เป็นประโยชน์ในดินอาจเปลี่ยนแปลงช้าๆ ในสภาพของพืชพรรณธรรมชาติ แต่ใน
พื้นที่เกษตรกรรมจะมีการเปลี่ยนแปลงได้ภายในเวลาอันสั้นภายหลังการใส่ปุ๋ยเคมี
จะเห็นได้ว่า สมบัติดินด้านความอุดมสมบูรณ์ของดิน ที่ปรากฏในรายงานการส�ารวจและ
จ�าแนกดินซึ่งจัดว่าเป็นสมบัติอันเป็นเนื้อแท้หรือส่วนที่มาจากภายใน มีเพียงค่าความจุในการแลกเปลี่ยน
แคตไอออนเท่านั้น ซึ่งค่านี้มีความสัมพันธ์กับเนื้อดิน ชนิดและปริมาณแร่ดินเหนียวในดิน ส่วนปริมาณ
อินทรียวัตถุ ฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์และโพแทสเซียมที่แลกเปลี่ยนได้ ล้วนเป็นสมบัติของดินที่เปลี่ยน
แปลงง่าย เมื่อมีกิจกรรมหรือการจัดการของมนุษย์ ดังนั้นเกษตรกรควรศึกษาการใช้ข้อมูลดังกล่าว จาก
ชุดข้อมูลที่ทันสมัย ประกอบกับค�าแนะน�าของผู้ที่มีความรู้
2
ฐานข้อมูลความอุดมสมบูรณ์ของดินนา
เมื่อ พ.ศ. 2541 กรมพัฒนาที่ดินได้ท�ารายงานการจัดการทรัพยากรดิน เพื่อการปลูกพืช
เศรษฐกิจหลักตามกลุ่มชุดดิน และได้ประมวลความอุดมสมบูรณ์ของดินของบางชุดดิน ในแต่ละกลุ่ม
ชุดดินซึ่งพบในพื้นที่ราบต�่าและดินบนที่ดอน ดังนี้
กลุ่มชุดดินซึ่งพบในพื้นที่ราบต�่า คือ กลุ่มชุดดินที่ 1-25 และ 57-58 รวม 27 กลุ่มชุดดิน พื้นที่
ปลูกข้าวส่วนใหญ่จึงอยู่ในกลุ่มชุดดินเหล่านี้
กลุ่มชุดดินบนที่ดอน คือ กลุ่มชุดดินที่ 26-36 และ 38-56 รวม 30 กลุ่มชุดดิน
ต่อมาใน พ.ศ. 2548 กรมพัฒนาที่ดิน ด้วยความร่วมมือของภาควิชาปฐพีวิทยา คณะเกษตร
380 ความอุดมสมบูรณ์ของดินนา ดิน ธาตุอาหารและปุ๋ยข้าว
380
