Page 252 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ของรวง (panicle density) เพิ่มจาก 7.9 เป็น 21.4 รวงต่อกระถาง (4 ต้น) และความยาวรวงเพิ่มขึ้น
จาก 17.7 ซม. เป็น 22.0 ซม. ในด้านความหนาแน่นรวงในข้าวนาน�้าขังนั้น ผลการเปรียบเทียบระหว่าง

ต�ารับควบคุม (ไม่ใส่ปุ๋ยไนโตรเจน) กับการใส่ปุ๋ยไนโตรเจนอัตรา 300 มิลลิกรัม N/ดิน 1 กิโลกรัม พบว่า
ปุ๋ยไนโตรเจนอัตราดังกล่าวช่วยให้ข้าวนาน�้าขัง 12 พันธุ์ที่ทดลอง มีความหนาแน่นของรวงเพิ่มจาก 6.58
เป็น 12.85 รวงต่อกอ
5

อาการขาดไนโตรเจนของข้าว

เนื่องจากการขาดไนโตรเจนเป็นเรื่องแรกในบรรดาธาตุอาหารที่จะกล่าวถึงทั้งหมด จึงขออธิบาย
ภาพรวมของอาการขาดธาตุอาหารที่ใบก่อน จากนั้นจึงอธิบายอาการขาดไนโตรเจนของข้าว
5.1 อาการขาดธาตุอาหารที่ใบ

เมื่อพืชขาดธาตุอาหารอย่างรุนแรง อาการขาดธาตุอาหารของพืชอาจปรากฏทั้งส่วนเหนือดิน
และราก แต่อาการในระยะแรกที่ปรากฏว่าขาดมักแสดงชัดเจนที่ใบ อาจแบ่งต�าแหน่งของใบพืชที่แสดง

อาการขาดธาตุอาหารตามสภาพการเคลื่อนย้าย (mobility) ของธาตุในโฟลเอ็มหรือท่อล�าเลียงอาหาร
เป็น 2 แบบ คือ ธาตุอาหารที่เคลื่อนย้ายทางโฟลเอ็มง่าย แสดงอาการที่ใบแก่ ส่วนธาตุอาหารที่เคลื่อน
ย้ายทางโฟลเอ็มยาก แสดงอาการที่ใบอ่อน (ยงยุทธ, 2558; Podar, 2013) ดังนี้

1) แสดงอาการที่ใบแก่ ได้แก่ อาการขาดธาตุไนโตรเจน ฟอสฟอรัส โพแทสเซียม และ
แมกนีเซียม เนื่องจากธาตุเหล่านี้เคลื่อนย้ายทางโฟลเอ็มหรือท่อล�าเลียงอาหารได้ง่าย เมื่อพืชได้รับธาตุ

ดังกล่าวจากดินไม่เพียงพอ สารประกอบของธาตุนั้นก็สลายตัวให้มีโมเลกุลเล็กลง แล้วเคลื่อนย้ายทาง
โฟลเอ็มไปเลี้ยงใบอ่อน ส�าหรับโพแทสเซียมในเซลล์พืชนั้น ส่วนมากอยู่ในสภาพไอออน จึงเคลื่อนย้าย
ได้ง่าย

2) แสดงอาการที่ใบอ่อน ได้แก่ อาการขาดธาตุแคลเซียม ก�ามะถัน และจุลธาตุส่วนมาก เช่น
เหล็ก เนื่องจากธาตุดังกล่าวเคลื่อนย้ายทางโฟลเอ็มได้ยาก หากใบยังอยู่ในช่วงอายุปรกติ ธาตุเหล่านั้น

ก็คงเป็นสารประกอบอยู่ในใบเดิมต่อไป แม้พืชจะได้รับธาตุนั้นจากดินไม่เพียงพอ ก็ไม่ยอมสลายตัวและ
เคลื่อนย้ายไปช่วยใบอ่อน อาการขาดจึงปรากฏอย่างชัดเจนที่ใบอ่อน หรือใบที่เพิ่งแตกใหม่ เช่น ใบอ่อน
ของข้าวที่ขาดธาตุเหล็กมีสีเหลืองทั่วทั้งใบ

5.2 อาการขาดธาตุไนโตรเจน
เนื่องจากไนโตรเจนเคลื่อนย้ายทางโฟลเอ็มได้ง่าย เมื่อพืชได้รับไนโตรเจนจากดินไม่เพียงพอ

สารประกอบอินทรีย์ไนโตรเจนในเซลล์ใบที่มีโมเลกุลใหญ่ เช่น โปรตีนและคลอโรฟิลล์ก็สลายตัวให้มีโมเลกุล
เล็กลง แล้วเคลื่อนย้ายทางโฟลเอ็มไปเลี้ยงใบอ่อน อาการขาดไนโตรเจนของข้าวมีดังนี้ คือ ล�าต้นแกร็น

248 ไนโตรเจนของข้าว ดิน ธาตุอาหารและปุ๋ยข้าว