Page 157 -
P. 157
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
3) กลไกนี้มีเฉพาะในพืชดินเค็มเท่านั้น คือ ขับเกลือออกจากใบทางต่อมเกลือ (salt gland)
4) การจัดเก็บไอออนพิษในระดับเซลล์ โดยกักเก็บไอออนพิษไว้ในแวคิวโอลหรือผนังเซลล์
10. แนวทางการประเมินความทนเค็มของข้าว
ข้าวแต่ละพันธุ์มีความทนเค็มต่างกัน จึงมีการเจริญเติบโตและให้ผลผลิตต่างกันเมื่อน�ามาปลูก
ในดินเค็ม แนวทางการประเมินความทนเค็มของข้าว ประกอบด้วยการพิจารณาจากตัวชี้วัดด้านสัณฐาน
ลักษณะ (morphological parameters) และตัวชี้วัดด้านสรีระ (physiological parameters) เมื่อ
ทดสอบโดยใช้ระดับความเค็มต่างกัน (Zeng and Shannon, 2000) ดังนี้
10.1 ตัวชี้วัดความทนเค็มของข้าวด้านสัณฐานลักษณะ
ตัวชี้วัดด้านสัณฐานลักษณะที่ใช้ในการประมินความทนเค็มของข้าวได้แก่
1) การศึกษาความงอก (germination study) โดยเปรียบเทียบเปอร์เซ็นต์ความงอก ความยาว
ของเนื้อหุ้มยอดแรกเกิด (coleoptile) และ ความยาวรากแรกเกิด (radicle)
2) ความมีชีวิตรอด (survival) ของข้าว
3) คะแนนอาการพิษ (injury score)
4) การแสดงออกทั่วไป เช่น อาการใบไหม้ สภาพต้น และเปอร์เซ็นต์เมล็ดลีบ
5) ยังมีตัวชี้วัดอื่นๆ ที่นักวิจัยน�ามาใช้ในการประเมิน
10.2 ตัวชี้วัดความทนเค็มของข้าวด้านสรีระ
ตัวชี้วัดด้านสรีระมี 3 อย่าง คือ
1) การดูดโซเดียมและโพแทสซียม (Na and K uptake) ในด้านการดูดไอออนของรากจาก
สารละลายดินนั้น นอกจากรากข้าวที่ทนเค็มจะดูดโซเดียมไอออนน้อยแล้ว ยังต้องดูดโพแทสเซียมได้ใน
ระดับปรกติอีกด้วย
2) การดูดโพแทสเซียมและการรักษาอัตราส่วนระหว่างโซเดียมกับโพแทสเซียม (Na/K ratio)
เพื่อไม่ให้ขาดแคลนโพแทสเซียมเมื่อใบมีอายุมากขึ้น กล่าวคือโดยปรกติในใบอ่อนของข้าวจะมีความเข้มข้น
ของโซเดียมต�่ากว่าโพแทสเซียม อัตราส่วน Na/K จึงต�่า แต่เมื่อใบมีอายุมากขึ้น ความเข้มข้นของ
โพแทสเซียมจะลดลง จึงท�าให้อัตราส่วน Na/K สูงขึ้น ดังนั้นขณะที่ข้าวอยู่ในดินเค็ม เมื่อใบข้าวแก่
อัตราส่วน Na/K จะสูงมากยิ่งขึ้น จนอาจมีภาวะไม่สมดุลระหว่างธาตุทั้งสอง ท�าให้ข้าวมีปัญหาขาด
โพแทสเซียม
3) ความทนทานของเนื้อเยื่อ (tissue tolerance) การวัดศักยภาพในการเป็นพิษระยะสั้น
(ความเป็นพิษเฉียบพลัน) ของสารต่อสิ่งมีชีวิตใช้ค่า LD เป็นเกณฑ์ LD ย่อมาจาก “Lethal Dose”
50
LD คือ ปริมาณของสารที่สัตว์ทดลองรับทั้งหมดในครั้งเดียว และเป็นสาเหตุการตายของ 50 % (ครึ่งหนึ่ง)
50
ของกลุ่มของสัตว์ที่ใช้ในการทดสอบ ส�าหรับความทนทานต่อโซเดียมในระดับเซลล์และเนื้อเยื่อข้าวนั้น
ดิน ธาตุอาหารและปุ๋ยข้าว ดินนาที่เป็นปัญหาต่อการปลูกข้าว 153
