Page 175 -
P. 175
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร
ภ�พที่ 6.14 แสดงว่�ธ�ตุอ�ห�รในดินที่ไม่เพียงพอต่อพืชมีหล�ยธ�ตุ แต่ดินข�ดธ�ตุฟอสฟอรัสม�กที่สุด
ก�รเจริญเติบโตของพืชจึงถูกจำ�กัดด้วยธ�ตุฟอสฟอรัส
แม้ว่�ห้องปฏิบัติก�รวิเคร�ะห์ดิน มีขีดคว�มส�ม�รถในก�รวิเคร�ะห์ธ�ตุอ�ห�รที่เป็นประโยชน์
ในดินได้ทุกธ�ตุ ซึ่งประกอบด้วยธ�ตุหลัก (ไนโตรเจน ฟอสฟอรัสและโพแทสเซียม) ธ�ตุรอง (แคลเซียม
แมกนีเซียม และกำ�มะถัน) และจุลธ�ตุ (เหล็ก ทองแดง แมงก�นีส สังกะสี โบรอน โมลิบดีนัม คลอรีน และ
นิกเกิล) แต่ผู้ประเมินควรกำ�หนดร�ยก�รของธ�ตุอ�ห�รในดินที่จะวิเคร�ะห์เฉพ�ะบ�งธ�ตุเท่�นั้น โดย
พิจ�รณ�จ�กเนื้อดิน พีเอชของดิน ตลอดจนอ�ก�รผิดปรกติของพืชที่อ�จสังเกตได้ ก�รวิเคร�ะห์คว�มเป็น
ประโยชน์ของธ�ตุต่�งๆในดินในห้องปฏิบัติก�รจะได้ผลที่ละเอียด อย่�งไรก็ต�ม ก�รวิเคร�ะห์ธ�ตุหลัก
คือ ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส และโพแทสเซียม ด้วยชุดทดสอบดินซึ่งให้ผลที่รวดเร็วก็ให้ผลดีระดับหนึ่ง
3.4.1 ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับธ�ตุอ�ห�รที่เป็นประโยชน์ มี 2 อย่�ง คือ
1) ปัจจัยภ�ยในของดิน ได้แก่ องค์ประกอบด้�นแร่ของดิน เนื้อดิน คว�มจุในก�รแลก
เปลี่ยนแคตไอออนของดิน
2) ปัจจัยดินที่มีพลวัต อันเป็นผลจ�กก�รจัดก�รดินที่ทำ�ให้อินทรียวัตถุในดินลดลง
ก�รไถพรวนที่ไม่เหม�ะสมและข�ดสิ่งปกคลุมดิน ทำ�ให้มีก�รชะละล�ยธ�ตุอ�ห�รและก�รกร่อนดินม�ก
และที่สำ�คัญอีกอย่�งหนึ่ง คือคว�มเหม�ะสมของระบบก�รปรับปรุงบำ�รุงดินที่ใช้ในไร่น�
3.4.2 คว�มสัมพันธ์กับก�รทำ�หน้�ที่ของดิน หน้�ที่หนึ่งของดิน คือ ก�รขับเคลื่อนวัฏจักรธ�ตุ
อ�ห�ร โดยดินทำ�หน้�ที่เก็บธ�ตุอ�ห�รและปลดปล่อยออกม�แต่พอประม�ณ ก�รหมุนเวียนธ�ตุอ�ห�ร
ซึ่งเกิดขึ้นในกระบวนก�รท�งชีวธรณีเคมี ทำ�ให้ธ�ตุอ�ห�รแปรสภ�พจ�กรูปที่ไม่เป็นประโยชน์ม�อยู่ใน
รูปที่เป็นประโยชน์ต่อพืช แม้ว่�ธ�ตุอ�ห�รพืชส่วนใหญ่จะคงอยู่ในดิน แต่บ�งส่วนจะถูกนำ้�ชะละล�ยและ
บ�งส่วนระเหยไปในอ�ก�ศ ดังนั้นผลก�รวิเคร�ะห์ปริม�ณธ�ตุอ�ห�รที่เป็นประโยชน์ในดิน จึงบ่งบอก
ว่�ก�รทำ�หน้�ที่นี้ของดินได้เอื้อประโยชน์ให้พืชได้รับธ�ตุอ�ห�รต่�งๆ เพียงพอหรือไม่ และมีธ�ตุใดบ้�งที่
ไม่เพียงพอ ซึ่งต้องเพิ่มด้วยก�รใช้ปุ๋ย
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย 171
