Page 47 -
P. 47
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
การอนุรักษ์โคพื้นเมือง หมายถึงการเลี้ยงโคพื้นเมืองอย่างชาญฉลาดให้เป็นประโยชน์มากที่สุดเป็นเวลา
ยาวนานที่สุด ซึ่งก็คือการเก็บรักษาพันธุ์โคพื้นเมือง และน�ามาใช้ประโยชน์ให้ถูกต้อง
โคพื้นเมืองเป็นพื้นฐานโคเนื้อที่ส�าคัญของประเทศไทยเพราะสามารถปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อม
และอาหารที่หาได้ในท้องถิ่นได้เป็นอย่างดีระบบการเลี้ยง และการจัดการโคพื้นเมืองของเกษตรกรในประเทศไทย
มีความแตกต่างกันไปตามสภาพแวดล้อมอันได้แก่ สภาพพื้นที่ ภูมิประเทศ ภูมิอากาศ และสภาพสังคมของ
แต่ละท้องถิ่นซึ่งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น ที่ควรจะท�าการศึกษา เพราะวิธีการเลี้ยงและการจัดการโคพื้นเมือง
ของแต่ละพื้นที่เป็นโลกทัศน์ของกลุ่มคนในชุมชน หรือในท้องถิ่นที่มีต่อการจัดการความสัมพันธ์ระหว่างคน
กับการท�ามาหากิน การประกอบอาชีพ โดยการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติเพื่อการด�ารงชีพ โดยมี
จุดมุ่งหมายสูงสุดอยู่ที่การด�าเนินชีวิตให้อยู่รอดโดยปกติสุขทั้งในระดับบุคคลและระดับชุมชน การเลี้ยงโคพื้นเมือง
ของเกษตรกรมีความเกี่ยวข้องกับเรื่องเศรษฐกิจ และการด�าเนินชีวิตให้อยู่รอดในท่ามกลางกระแสการพัฒนา
ประเทศที่เป็นมาในอดีต ปัจจุบัน และต่อเนื่องในอนาคต
รูปแบบการเลี้ยงโคพื้นเมืองเพื่อการอนุรักษ์จะเป็นการเลี้ยงแม่โคเพื่อผลิตลูกมีการคัดเลือกปรับปรุงพันธุ์
ผสมพันธุ์ภายในสายพันธุ์เดียวกันเพื่อรักษาอัตลักษณ์ คุณลักษณะต่างๆ ไว้ ลูกโคที่ผลิตได้ก็จะเข้าสู่ระบบ
การผลิตตามแผนอนุรักษ์ที่ออกแบบไว้ เช่น ลูกโคหย่านมเพศผู้ส่วนหนึ่งเก็บรักษาพันธุ์ไว้อีกส่วนหนึ่ง
เข้าสู่ระบบการผลิตเพื่อไปเป็นเนื้อสู่ผู้บริโภค อธิบายให้เข้าใจง่ายๆ คือ จัดระบบการอนุรักษ์โคพื้นเมืองให้เป็น
ระบบการผลิตที่มีความเชื่อมโยงกับระบบตลาด จึงจะตอบโจทย์ค�าถามที่ว่าอนุรักษ์แล้วได้อะไร
กำรผลิตโคพื้นเมืองพันธุ์แท้ ในระบบกำรเลี้ยงผสมผสำนในระบบไร่นำ ตำมแนวทำงเศรษฐกิจพอเพียง
เป็นการเลี้ยงโคพื้นเมืองในระบบดั้งเดิมของเกษตรกรไทย ที่เลี้ยงโคพื้นเมืองเป็นอาชีพเสริมผสมผสาน
ในระบบไร่นา แต่ก็ต้องรู้จักการประยุกต์ใช้เทคโนโลยี เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตเลี้ยงโคในปริมาณที่เหมาะสม
ตามสภาพในแต่ละพื้นที่ที่เพาะปลูกพืชแต่ละชนิด รูปแบบ และวิธีการเลี้ยงจึงมีความหลากหลายทั้งพืชและสัตว์
ต้องอยู่ร่วมกันพึ่งพาอาศัยกันเช่น การเลี้ยงโคพื้นเมืองกับการท�านา การเลี้ยงโคพื้นเมืองกับการท�าสวน การเลี้ยง
โคพื้นเมืองกับการท�าไร่ การเลี้ยงโคพื้นเมืองกับการปลูกยางพารา เป็นต้น
กำรผลิตโคพื้นเมืองพันธุ์แท้ ในระบบกำรเลี้ยงเชิงกำรค้ำ
ดังได้กล่าวมาแล้วถึงจุดเด่นของโคพื้นเมืองที่มีมากมายหลายด้าน ทั้งทางตรงและทางอ้อม ค�าถาม
จึงอยู่ที่ว่า จะผลิตโคพื้นเมืองพันธุ์แท้เชิงการค้าได้ไหม ค�าตอบคือได้ ภายใต้เงื่อนไขและองค์ประกอบดังนี้
(1) ต้องประชาสัมพันธ์เสริมสร้างการรับรู้เกี่ยวกับโคพื้นเมืองให้มากขึ้น กระตุ้นจนเกิดกระแส
การหวงแหนเห็นคุณค่าของโคพื้นเมือง
(2) ต้องมีการวางระบบการผลิตโคพื้นเมืองพันธุ์แท้ให้ครบวงจร ให้ได้เนื้อที่มีคุณภาพ ตลอดจน
ผลิตภัณฑ์จากเนื้อโคสู่ผู้บริโภค ในช่องทางการตลาดเฉพาะ (Niche Market)
(3) ต้องด�าเนินการในรูปกลุ่มเกษตรกร วิสาหกิจชุมชน สหกรณ์ฯลฯ เพื่อให้เกิดความเข้มแข็ง น่าเชื่อถือ
มีอ�านาจในการต่อรอง สะดวกต่อการสนับสนุนให้ความช่วยเหลือจากหน่วยงานทั้งภาครัฐ และภาคเอกชน
(4) ต้องปรับเปลี่ยนรูปแบบการผลิตเป็นระบบฟาร์มโคเนื้อ
(5) ต้องมีเครือข่ายการผลิตโคพื้นเมือง และมีการพัฒนาเครือข่ายในทุกภาคส่วนของระบบการผลิต
(6) ภาครัฐต้องให้ความส�าคัญของโคพื้นเมืองไทย สนับสนุนสร้างแรงจูงใจ สร้างหลักประกัน ก�าหนดไว้
ในแผนยุทธศาสตร์การพัฒนาโคเนื้อของประเทศ
คู่มือปฏิบัติงาน การผลิตโคเนื้อเชิงการค้า ส�าหรับเจ้าหน้าที่ 45
Commercial Beef Cattle Production Work Manual Official Edition
