Page 89 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

เศรษฐกิจ หากตลาดเชาที่ดินมีประสิทธิภาพและการเชาที่ดินสามารถเพิ่มรายไดสุทธิจากการเกษตรได รัฐ

ก็ควรสงเสริมบทบาทของตลาดเชาที่ดินในภาคเกษตรใหมากขึ้น ซึ่งอาจหมายถึงการลดหรือยกเลิก
มาตรการชวยเหลือเกษตรกรบางอยางที่ถูกวิพากษวิจารณวาขาดประสิทธิภาพและไมยั่งยืน เชน การนํา

พื้นที่ปามาจัดสรรใหผูยากไร (ที่ดิน ส.ป.ก.) และการแทรกแซงราคาสินคาเกษตร เปนตน

แมวาในปจจุบันมาตรการอุดหนุนราคาสินคาเกษตรจะถูกยกเลิกไปแลว แตก็มีความเปนไปไดวา

อาจมีการแทรกแซงตลาดสินคาเกษตรในรูปแบบใดรูปแบบหนึ่งอีกก็เปนได รัฐควรพิจารณาใหดีถึง

ผลกระทบของนโยบายเหลานั้นตอแรงจูงใจในการใชที่ดินของเกษตรกร การแทรกแซงตลาดสินคาเกษตร
ในอดีตเนนการอุดหนุนราคาผลิตผลทางการเกษตรหรือรายไดจากการขายผลิตผลของเกษตรกร โดยสิทธิ

ประโยชนหรือเงินชดเชยถูกคํานวณจากขนาดที่ดินที่เกษตรกรลงทะเบียนไว ซึ่งเกี่ยวของโดยตรงกับ

เอกสารสิทธิ์การถือครองที่ดินอยางหลีกเลี่ยงไมได แมวาเกษตรกรที่ทํากินบนที่ดินเชาจะสามารถขอรับ
สิทธิ์ได แตในหลายๆ กรณีพบวาเจาของที่ดินยกเลิกสัญญาเชาเพื่อรับสิทธิ์เองหรือการรับสิทธิโดยผูเชาเกิด

ตนทุนทางธุรกรรมที่สูง จนผูเชาขาดแรงจูงใจที่จะเชาที่ดินเพื่อทําเกษตร หรือทําเกษตรแตไมไดรับสิทธิ

ประโยชนจากมาตรการความชวยเหลือจากรัฐ นอกจากนี้ เนื่องจากการแทรกแซงราคาสินคาเกษตรโดย
รัฐบาลสงผลใหมูลคาผลผลิตสินคาเกษตรเพิ่มขึ้น เจาของที่ดินที่เคยปลอยเชาที่ดินก็หันนําที่ดินกลับมาทํา

เกษตรเองมากขึ้น หรือปรับขึ้นคาเชาที่ดินใหสูงขึ้น ในกรณีโครงการจํานําขาวนั้น คาเชาที่สูงขึ้นหมายถึง

ความเสี่ยงทางกําไรของเกษตรกรเพิ่มขึ้นดวย เนื่องจากหากผลผลิตไมดีก็ไมสามารถไดรับผลประโยชนจาก
โครงการแตยังคงตองแบกรับภาระคาเชาที่สูงขึ้น ดังนั้นหากรัฐบาลมีแผนที่จะนํานโยบายเหลานี้กลับมาใช

ก็ควรคํานึงถึงผลกระทบตอตลาดที่ดินและการใชประโยชนที่ดินดวย

สัดสวนของเกษตรกรสูงอายุในอนาคตที่จะเพิ่มสูงกวาในอดีตอยางมากทําใหบทบาทของตลาด

เชาที่ดินมีความนาสนใจเปนอยางยิ่ง เพราะหากสัดสวนผูสูงอายุในภาคเกษตรที่เพิ่มขึ้นกอใหเกิดการละทิ้ง

อาชีพเกษตรกรรมและจํานวนที่ดินวางเปลาสําหรับทําเกษตรที่เพิ่มขึ้น ผลการศึกษาชี้ใหเห็นวาเกษตรกรมี
แนวโนมที่จะเชาที่ดินเพื่อทําการเกษตรเมื่ออายุมากขึ้น แตเมื่อเขาสูวัยชราแนวโนมดังกลาวจะเปลี่ยนไป

โดยเกษตรกรจะเปลี่ยนจากผูเชาเปนผูปลอยเชาแทนเนื่องจากทํางานไมไหว เกษตรกรบางรายเลิกทํา

การเกษตรและยกที่ดินใหกับทายาท ซึ่งมีความเปนไปไดสูงวาลูกหลานอาจเลือกขายที่ดินเกษตรออกไป
ภายหลังจากหัวหนาครัวเรือนที่สูงอายุเสียชีวิต เนื่องจากคนรุนใหมกลุมนี้มีการศึกษาที่สูงกวารุนพอแม

และมีโอกาสทํางานนอกภาคเกษตรที่ใหผลตอบแทนที่สูงกวา หากที่ดินที่เหมาะสมกับการเพาะปลูกและมี

ระบบสาธารณูปโภคพื้นฐานที่เพียงพอตกอยูในมือนายทุนที่ตองการเพียงเก็งกําไรที่ดิน ก็จะทําใหการทํา
เกษตรของเกษตรกรรุนใหมมีตนทุนที่สูงเนื่องจากการผลิตถูกจํากัดในพื้นที่ที่ดอยกวา รัฐควรมีแผนที่

ชัดเจนวาจะทําอยางไรใหที่ดินเหลานี้ถูกใชประโยชนมากที่สุด หากตองการสรางแรงจูงใจใหเกิดการปลอย

เชาและเชาที่ดินก็ควรสงเสริมประสิทธิภาพของตลาดที่ดิน ทั้งการซื้อขายและการเชาที่ดิน โดยเนนการลด
ตนทุนทางธุรกรรมที่เกิดขึ้นจากการเขาถึงตลาดที่ดินของผูตองการเชาหรือซื้อที่ดิน และจากการหาผูซื้อ

หรือผูเชาของเจาของที่ดิน ธนาคารที่ดินอาจมีบทบาทมากขึ้นในอนาคต หรืออาจมีการพัฒนาเทคโนโลยี

6-4