Page 4 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

2

กิจกรรมทางการเกษตรไดอยางตอเนื่อง การปรับตัวที่สําคัญเพื่อใหทนตอแรงกดดันจากปจจัยตางๆ
ที่ยึดโยงอยูกับสถานการณดานเศรษฐกิจ สังคมที่เปลี่ยนแปลงตลอดเวลาไดแก (1) การสรางความ

หลากหลายในการผลิตผลผลิตทางการเกษตร (2) การเปลี่ยนชนิดของพืชหรือพันธุสัตว เพื่อใหสอด
รับกับสภาพพื้นที่ สภาวะการตลาด และการพัฒนาของเทคโนโลยี (3) การลดความเสี่ยงทาง

การตลาด (4) การเปลี่ยนชวงเวลาในการประกอบกิจกรรมทางการเกษตร การปรับเปลี่ยนการไถ
พรวนดินมาเปนแบบการอนุรักษความชื้นและความอุดมสมบูรณของดิน รวมทั้งการผลิตที่มีความ

หลากหลาย
สวนการปรับตัวดานตนทุนการผลิตที่สูงขึ้นซึ่งเกิดจากอัตราคาจางแรงงาน ปญหาการ

ขาดแคลนแรงงานในภาคการเกษตรยังคงเปนปญหาที่สําคัญในระดับตน ซึ่งเกษตรกรก็จะทําการ
ปรับตัวโดยใชแรงงานจากเครื่องจักรแทนการจางแรงงานคน การหารายไดจากการทํากิจกรรมนอก

ภาคการเกษตร ก็เปนอีกหนึ่งแนวทาง กิจกรรมที่เกษตรกรใชในการสรางรายไดประกอบดวยการ
คาขาย การรับจางใชแรงงาน เมื่อสิ้นสุดฤดูกาลเก็บเกี่ยวผลผลิต เกษตรกรสวนใหญเดินทางออกนอก

พื้นที่เพื่อไปทํางานสรางรายได นํามาใชเปนเงินทุนในการประกอบกิจกรรมทางการเกษตรในชวง
ฤดูกาลผลิตที่จะถึง และนํามาใชในการดํารงชีวิตประจําวัน ในชวงที่ไมไดมีรายไดจากกิจกรรมทาง

การเกษตร (มณีมัย ทองอยู 2546)
การปรับตัวที่สําคัญของเกษตรกรจึงเปนการปรับตัวในระบบการผลิตและการดํารงชีวิต

เพราะการที่เกษตรกรมีการสงบุตรหลานไปศึกษาในระดับที่สูงขึ้น เมื่อบุตรหลานสําเร็จการศึกษาแลว
บุตรหลานของเกษตรกรเหลานั้นไมไดกลับเขาสูระบบการเกษตร แตประกอบอาชีพนอกภาค

การเกษตร แลวสงเงิน หรือรายไดที่ไดรับจากการประกอบอาชีพสงกลับมาในภาคการเกษตรเพื่อให
ผูปกครองที่เปนเกษตรกรอยูนั้นไดใชสําหรับเปนทุนในการประกอบกิจกรรมทางการเกษตร ซึ่งก็นับ

ไดวาเปนอีกรูปแบบหนึ่งของการสรางรายไดของเกษตรกรที่มาจากนอกภาคการเกษตรอีกทางหนึ่ง
ดวย

ถึงแมประเทศไทยจะมีศักยภาพการผลิตสินคาเกษตรที่เปนอาหารพอเพียง และมีเหลือ
สงออกเพื่อเลี้ยงประชากรโลกมาโดยตลอด แตปจจัยการผลิตตางๆ ไดสูงขึ้นอยางตอเนื่อง ในขณะที่

ราคาสินคาเกษตรขยับสูงขึ้นไมสมดุลกับตนทุนการผลิต รวมทั้งคาครองชีพที่เพิ่มขึ้นตลอดเวลา
สงผลตอความเปนอยูและคุณภาพชีวิตของเกษตรกรผูปลูกขาวเปนอยางมาก เกษตรกรรายยอยยัง

ตองยืนอยูในจุดที่ยากจน มีขอจํากัดในการทํากินหรือประกอบอาชีพเสริมอื่น ดังนั้นการหาแนวทาง
เพื่อสรางความเขมแข็งใหเกษตรผูปลูกขาวใหพึ่งพาตนองได ทั้งในดานการผลิต การบริหารจัดการ

ผลผลิต การบริหารจัดการรายรับและรายจาย การสงเสริมพฤติกรรมการดํารงชีพดวยความพอเพียง
เพื่อใหเกษตรกรสามารถพึ่งพาตนเองไดจึงนาจะเปนการแกปญหาที่เปนทางออก เพราะหาก

เกษตรกรไมสามารถพึ่งพาตนเองได ก็จะไมมีวันหลุดพนจาก “ความยากจน การถูกเอารัดเอาเปรียบ”
แตการที่จะพึ่งพาตนเองไดนั้นนอกจากตองปรับตัวตามกระแสโลกาภิวัตนแลว ผูวิจัยเห็นวา ปจจัย

ภายในอีกสวนหนึ่งมาจากพฤติกรรมการบริโภคหรือแบบแผนการใชจายของครัวเรือนเกษตรกรเอง