Page 13 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

16-4

ตารางที่ 16-2 สรุปนโยบายน้ํา กอนมีการสถาปนากระทรวงเกษตรพนิชการ

สมัย/รัชสมัย/พ.ศ. นโยบายน้ํา
กรุงสุโขทัย (1) เพื่อการอุปโภคบริโภค
(พ.ศ. 1762-1982) (2) เพื่อการเกษตร
(3) ปองกันอุทกภัย
อาณาจักรลานนา พ.ศ. 1893 เพื่อการเกษตร
สมัยกรุงศรีอยุธยา (1) เพื่อการอุปโภคบริโภค
(พ.ศ.1893 - 2310) (2) เพื่อการคมนาคมโดยการขุดคลอง
(3) การสรางอางเก็บน้ํา
สมัยกรุงธนบุรี เพื่อการคมนาคมโดยการขุดคลอง
(พ.ศ. 2310-2323)
สมัยกรุงรัตนโกสินทร เพื่อการคมนาคมโดยการขุดคลอง
รัชกาลที่ 1
(พ.ศ. 2325-2352)
รัชกาลที่ 2 เพื่อการคมนาคมโดยการขุดคลอง
(พ.ศ. 2352-2367)
รัชกาลที่ 3 (1) เพื่อการคมนาคมโดยการขุดคลอง
(พ.ศ. 2367-2394) (2) มีการเริ่มตนระบบขอมูลที่มีการเก็บขอมูลสถิติน้ําโดยตั้งเสาหินวัดระดับน้ําในแมน้ําเจาพระยาที่จังหวัด
พระนครศรีอยุธยา
(3) เพื่อการเกษตร โดยการกอสรางทํานบดินปดกั้นลําน้ําเก็บน้ําไวเพื่อทํานาที่ แขวงกรุงเกา แขวงเมือง
ลพบุรี และแขวงเมืองอางทอง
รัชกาลที่ 4 (1) เพื่อการเกษตร โดยเปดพื้นที่ใหมจากการขุดคลองหลายสาย
(พ.ศ. 2394-2411) (2) เพื่อการคมนาคมโดยการขุดคลอง
รัชกาลที่ 5 (1) เพื่อการเกษตร
(พ.ศ. 2411-2435) (2) เพื่อการคมนาคม
(ระยะที่ 1) (3) ประกาศใชกฎหมายทรัพยากรน้ํา

นอกจากนี้ยังมีการขุดคลองอีกหลายสาย เชน คลองผดุงกรุงเกษม คลองถนนตรง คลองสีลม เปนตน
นโยบายน้ําในรัชสมัยนี้จึงเปนทั้งนโยบายการพัฒนาแหลงน้ําเพื่อการเกษตรและการ
คมนาคม

(5) รัชกาลที่ 5 (พ.ศ. 2411-2435)
ระหวาง พ.ศ. 2411-2435ของรัชสมัยนี้ไดมีการประกาศใช “พระราชบัญญัติธรรมเนียมคลอง”
ใน พ.ศ. 2413 และ “ประกาศขุดคลอง” ในพ.ศ. 2420
คลองที่ขุดในรัชสมัยนี้มีจํานวนมาก เชน คลองเปรมประชากร คลองนครเนื่องเขต คลองทวีวัฒนา
คลองนราภิรมย คลองประเวศบุรีรมย คลองนิยมยาตรา คลองหลวงแพง คลองอุดมชนจร คลองบางพลีใหญ

คลองพระพิมล คลองพระยาบันลือ และคลองรังสิต ซึ่งใหสัมปทานแกบริษัทขุดคลองแลคูนาสยาม และ
ตอมาไดโอนกิจการเปนของรัฐเมื่อ พ.ศ. 2458 การขุดคลองรังสิตเปนการขยายพื้นที่นาขาวประมาณ 1 ลานไร
สรุปไดวานโยบายน้ําไทยกอนมีการสถาปนากระทรวงเกษตรพณิชการนั้น เปนนโยบาย

เพื่อการเกษตร การอุปโภคบริโภค การแกปญหาอุทกภัย การสรางอางเก็บน้ํา การกอสรางทํานบเก็บกักน้ํา
การจัดเก็บขอมูลน้ําทา การขุดคลองเพื่อเปดพื้นที่การเกษตร เชน คลองรังสิต คลองมหาสวัสดิ์ และเพื่อการ
คมนาคม รวมทั้งมีการประกาศใชกฎหมายทรัพยากรน้ํา 2 ฉบับ คือ พระราชบัญญัติธรรมเนียมคลอง และ
ประกาศขุดคลอง