Page 40 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

2.3 ก�รประเมินผลตอบแทนท�งเศรษฐกิจของโครงก�รวิจัย

การประเมินผลตอบแทนทางเศรษฐกิจหรือการประเมินผลกระ

ทบทางเศรษฐศาสตร์ของโครงการวิจัยเป็นการใช้กรอบแนวคิดทาง
เศรษฐศาสตร์เพื่อวิเคราะห์ผลประโยชน์ที่เกิดขึ้นจากโครงการวิจัย โดยผล

ประโยชน์เหล่านี้ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในสวัสดิการสังคมที่ดีขึ้นในรูป
แบบต่างๆ เช่น 1) การเพิ่มขึ้นของผลผลิต 2) การพัฒนาคุณภาพสินค้า
หรือการพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ 3) การประหยัดทรัพยากรโดยลดต้นทุนการ

ผลิตหรือลดค่าใช้จ่ายในการบริโภค และ4) การพัฒนาสุขภาพอนามัย คุณภาพ
ชีวิตและสิ่งแวดล้อมให้ดีขึ้น ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อเกษตรกร ชุมชน หรือ

สังคมโดยรวมที่เกิดขึ้นเหล่านี้จะถูกนำามาคำานวณเพื่อใช้วิเคราะห์ต้นทุน-
ผลตอบแทนของโครงการวิจัย โดยพิจารณาจากการเปลี่ยนแปลงในมูลค่า
ทางเศรษฐกิจที่เกิดขึ้น ดังแสดงในภาพที่ 2-4

เมื่อผลของโครงการวิจัยก่อให้เกิดการเพิ่มขึ้นของผลผลิต จากภาพ
2-4 (ก) สมมติให้สังคมมีอุปทานของผลผลิตเป็นเส้นตรงแนวตั้ง (เส้น Q S )
0 0
มีราคาของผลผลิตคงที่เป็นเส้นแกนนอน (P D) จะแสดงให้เห็นว่าสถานการณ์
0
เดิมนั้นสังคมมีผลผลิตในปริมาณเท่ากับ 0Q ตัน/ปี โดยมีราคาผลผลิต
0
เท่ากับ 0P บาท/ตัน ในที่นี้สมมติให้ผลของโครงการวิจัยด้านเกษตรก่อให้
0
เกิดการเพิ่มของผลผลิตโดยตรง (โดยราคาของผลผลิตยังไม่เปลี่ยนแปลง)
จากระดับเดิม (0Q ตัน/ปี) ไปยังระดับใหม่ (0Q ตัน/ปี) จึงทำาให้เกิดการ
0 1
เคลื่อนย้ายของเส้นอุปทานไปเป็นเส้น Q S มีผลทำาให้จุดดุลยภาพ ณ ระดับ
1 1
ราคาและปริมาณเดิม (0P และ 0Q ) คือ จุด a เคลื่อนย้ายไปยังจุดดุล
0 0
ภาพใหม่คือจุด b ( ณ ระดับราคาเดิมแต่ปริมาณใหม่ คือ 0P และ 0Q )
0 1
การวัดผลทางเศรษฐกิจของโครงการวิจัย เนื่องจากการเพิ่มผลผลิตจึงพิจารณา
ได้จากมูลค่าของผลผลิตที่เพิ่มขึ้นเท่ากับ Q abQ บาท/ปี แสดงด้วยพื้นที่แรเงา
0 1
ดังภาพ

22