Page 137 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

อุตุนิยมวิทยา 119

Va = Vg ( - )

(  ) 
a = g . . . (5.26)


จากกฎของแก๊ส สามารถเขียนความสัมพันธ์ระหว่างความหนาแน่นกับความดันและ
อุณหภูมิของอากาศได้ดังนี้

 = P
RT

 P  P 


แทนค่าใน (5.24) a = R T RT
 P  g
 RT 


 1  1  T

a =  T T  g =  T  T T   Tg




 1   


T
 T  T 
จะได้อัตราเร่งการลอยตัว a =   g . . . (5.27)

 T 
จากสมการที่ (5.27) แสดงว่า ถ้าอุณหภูมิของกลุ่มอากาศสูงกว่าอุณหภูมิของอากาศที่อยู่
รอบกลุ่มอากาศ อัตราเร่งจะเป็นบวก กล่าวคือ กลุ่มอากาศก าลังลอยขึ้น

การเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิและความชื้นกับการลอยตัวของกลุ่มอากาศ

1. การเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิของอากาศที่อยู่รอบกลุ่มอากาศ

จากหลักการควบแน่นและการลอยขึ้นหรือจมลงของมวลอากาศ แม้ว่าอากาศลอยขึ้น
หรือจมลงแบบอะเดียแบติก จะไม่มีการคายหรือรับความร้อนเข้ามาในกลุ่มอากาศ แต่เมื่อ

พิจารณาจากหลักการลอยตัวแล้ว กลุ่มอากาศที่มีอุณหภูมิสูงกว่าอากาศที่อยู่โดยรอบ กลุ่มอากาศ
นั้นมีแนวโน้มจะลอยขึ้นในทางตรงกันข้าม กลุ่มอากาศที่มีอุณหภูมิต ่ากว่าอากาศที่อยู่โดยรอบ
กลุ่มอากาศนั้นมีแนวโน้มจะจมลง สภาวะอากาศเช่นนี้เรียกว่า สภาวะไม่เสถียรภาพ (unstable)

ของอากาศที่อยู่โดยรอบกลุ่มอากาศ ในกรณีที่อากาศหรือกลุ่มอากาศมีอุณหภูมิเท่ากันกับอากาศที่
อยู่รอบกลุ่มอากาศ กลุ่มอากาศมีแนวโน้มอยู่กับที่หรือจมตัวลง เรียกว่า สภาวะเป็นกลาง (neutral)

และเสถียรภาพ (stable) ของอากาศที่อยู่โดยรอบกลุ่มอากาศตามล าดับ อุณหภูมิของอากาศที่ลอย
ขึ้นหรือจมลงสามารถค านวณได้จากอัตราการลดอุณหภูมิตามความสูงดังสมการที่ (5.10) และ

สมการที่ (5.14) แต่ในความเป็นจริง สภาวะอากาศแต่ละช่วงเวลาและแต่ละต าแหน่ง มีลักษณะ