Page 80 -
P. 80
ิ
ื
์
ิ
ิ
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ิ
บทที่ 7
โรคและปรสิตในกระบือ
1. วัณโรค (Tubercullosis, TB)
วัณโรค-กระบือ เป็นโรคติดต่อที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Mycobacterium bovis เป็นแบคทีเรีย
แกรมบวก สามารถก่อโรคได้ในสัตว์หลายชนิดอย่างกว้างขวาง โดยมี กระบือ เป็นโฮสต์หลัก เป็นเชื้อ
ที่สามารถติดต่อจากสัตว์มาสู่คนได้
การติดต่อของโรค
ติดต่อได้หลายทาง ได้แก่ ลมหายใจ ทางการกิน บาดแผล การสืบพนธุ์ ผ่านรกจากแม่ไปยังลูก
ั
ในครรภ์และน้ านม เชื้อมีความต้านทานต่อสภาพแวดล้อมมาก สามารถมีชีวิตอยู่ได้หลายเดือนโดยเฉพาะ
ในที่เย็นและชื้น ขึ้นกับการถูกท าลายโดยแสงแดด สามารถพบเชื้อได้ทั่วไปในดินหรือทุ่งหญ้าที่มีฝูงปศุสัตว์
โดยเชื้อยังคงอยู่ในฝูงปศุสัตว์ และสัตว์ชนิดอื่น ๆ สามารถเป็นแหล่งรังโรคได้
ระยะฟักตัว
ใช้เวลาหลายเดือนกว่าจะแสดงอาการของโรค Bovine tuberculosis เชื้อสามารถอยู่อย่างสงบใน
ร่างกายสัตว์ที่ติดเชื้อเป็นเวลาหลายปี และจะแสดงอาการเมื่อสัตว์อ่อนแอหรือมีอายุมาก
อาการของโรค
• เป็นโรคเรื้อรัง สัตว์แสดงอาการซึม ผอม เบื่ออาหาร น้ าหนักลด หายใจล าบาก ไอเรื้อรัง หอบ
• ต่อมน้ าเหลืองบวมโตขึ้น
• อาจพบมดลูกอักเสบ เต้านมอักเสบ และอัณฑะอักเสบ
รอยโรคที่ส าคัญ
พบตุ่มหนอง (tubercle) ขาวเหลือง เมื่อผ่าดูพบลักษณะหนองแข็ง (caseous exudates) หรือเนื้อตาย
อยู่ภายใน กระจายอยู่ในปอด serosal membrane เยื่อบุช่องอก เยื่อบุช่องท้อง แต่พบมากที่ตอมน้ าเหลือง
(บริเวณสวนหัวและคอ) และอวัยวะอื่น ๆ ที่เชื้อแพร่กระจายไปถึง
การตรวจวินิจฉัยโรค
วิธีการทดสอบโรคทางผิวหนัง ถือเป็นวิธีชันสูตรมาตรฐานในการชันสูตรโรควัณโรคในและกระบือ
ที่มีชีวิต การทดสอบโรคส่วนใหญ่ใช bovine tuberculin เพียงชนิดเดียว (single intradermal test) ส าหรับ
ต าแหน่งที่ทดสอบโดยทั่วไปนิยมใชบริเวณโคนหาง (caudal fold of the tail)
วิธีการทดสอบโดยใชแอนติเจนชนิดเดียว (single intradermal test)
ตรวจคัดกรองโรคโดยการทดสอบทางผิวหนัง (Tuberculin skin test) โดยการฉีดสารทดสอบ
tuberculin ในขนาด 0.12 มล. เข้าชั้นผิวหนังที่โคนหางบริเวณ caudal fold ก่อนท าการทดสอบบริเวณ
ที่ฉีดจะตองสะอาด (ไม่ควรใชสารเคมี หรือยาฆ่าเชื้อใดๆ) หลังฉีดควรมีการตรวจสอบวามีการฉีดเขาต าแหนง
ที่ถูกตองหรือไม่ โดยการสังเกต หรือคล าต าแหน่งที่ฉีด พบตุมใสเล็กๆ หรือไม่ ในบางกรณีอาจตองท าการวัด
ความหนาของผิวหนัง ก่อนท าการฉีด
การอ่านผลการทดสอบ
คู่มือการผลิตกระบือพันธุ์ส าหรับผู้ประกอบการ | 73
