Page 81 -

ิ
ื
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ิ
ิ
ิ
์
2-44

ิ
้ํ


กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตและสิ่งแวดลอม (2562: 3-12) ไดรายงานสถานการณเรื่องนาใน
ั
ภาคตะวันออกไววา “2.2) ปริมาณน้ําไมเพียงพอตามความตองการของผูบริโภค จากการขยายตวของเมือง


และที่อยูอาศัย แหลงอุตสาหกรรม และแหลงทองเที่ยวอยางรวดเร็ว ไดสงผลใหเกิดความตองการใชนา


้ํ

ู
เพื่อนํามาใชในกระบวนการผลิต บริการ และอุปโภคบริโภคปริมาณมาก ประกอบกับสภาพภมิประเทศ
ของพื้นที่เปนลูกระนาด และมีแมน้ําสายสั้นๆ ลักษณะดินในหลายพื้นที่เปนดินรวนปนทรายและเปนดินทราย
้ํ
ิ
จึงทําใหการกักเก็บนาของดนไมดนก สงผลใหในฤดฝน แมจะมีปริมาณฝนตกมาก แตแหลงนาตาม
้ํ
ู

ี
ั
ธรรมชาติและทรัพยากรดินไมสามารถกักเก็บน้ําได จึงสงผลใหเกิดความไมเพียงพอตอการใชน้ําในฤดูแลง
แหลงน้ําสําหรับการพัฒนามีจํากัดในการรองรับการขยายตวในอนาคต จนกอใหเกิดปญหาความขดแยง
ั
ั

ในการจัดการนา ขาดแคลนนาเพื่อการเกษตร การที่พื้นที่เกษตรสวนใหญเปนพื้นที่ปลูกไมผล
้ํ
้ํ
ซึ่งตองการใชน้ําในปริมาณสูง แตน้ําที่มีอยูในปจจุบันถูกดึงไปใชในสวนของภาคอุตสาหกรรมปริมาณมาก
ซึ่งแนวโนมการขยายตัวของความตองการใชน้ําของภาคอุตสาหกรรมเพิ่มขนอยางรวดเร็ว ปริมาณนาที่มี

ึ้
้ํ
ในพื้นที่เริ่มไมเพียงพอตอความตองการ ประกอบกับบางพื้นที่ขาดแหลงกักเก็บน้ําขนาดใหญ เมื่อเกิดภาวะ


ึ
ฝนทิ้งชวงทําใหเกษตรกรไดรับความเดือดรอนจํานวนมาก ความไมเปนธรรมในการเขาถงและใชประโยชน 
เปนสาเหตุหนึ่งของความไมเปนธรรมและความเหลื่อมล้ําในสังคม”

จากปญหาดังกลาวไดเสนอกลยุทธในการพัฒนาไว ดังน ี้
้ํ
“3) บริหารจัดการทรัพยากรนาและพื้นที่ปาตนนา กลางนา และปลายนาอยาง
้ํ
้ํ


้ํ
มีประสิทธิภาพ ทั้งเชิงคุณภาพและปริมาณ โดยนําความไดเปรียบจากที่ตั้งตามสภาพภูมิศาสตรมาชวยใน

การวางแผน การบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและความหลากหลายทางชีวภาพอยางเปนระบบ ซึ่งการ

ี
ื้
มีสภาพภูมิอากาศแบบรอนชน มีปริมาณนาฝนอยในเกณฑที่ดเปนสภาพที่เหมาะแกการฟนฟูสภาพปา
้ํ
ู
และสงเสริมใหเกิดความหลากหลายทางชีวภาพ เนนคุมครองและอนุรักษพื้นที่ปาตนน้ํา แหลงน้ําที่สําคญ
ั

ของพื้นที่ ซึ่งรวมถึงพื้นที่ชุมน้ําและพื้นที่ปาชายเลนซึ่งถือเปนปาปลายน้ํา ใหยังคงมีความอุดมสมบูรณเชง
ิ
ระบบนิเวศ นอกจากนจะตองดําเนินการควบคูกับการใชทรัพยากรอยางมีประสิทธิภาพ และสงเสริมความ
ี้
รับผิดชอบโดยสรางแรงจูงใจใหผูที่ไดรับผลประโยชนเปนผูจายคาตอบแทนใหกับผูใหบริการดานระบบนิเวศ

ทั้งที่อยูตนทางและปลายทาง รวมถึงสรางความเปนธรรมใหกับผูเสียประโยชน เพื่อลดความขดแยงทาง

ั



ํ
ิ

สังคมอันเกิดจากการนาทรัพยากรธรรมชาตไปใชประโยชน และทําใหเกิดผลลัพธที่ทุกสวนที่เกี่ยวของ
ไดรับประโยชนรวมกัน” (กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม, 2562: 3-13)

ในการจัดทํา “แผนสิ่งแวดลอมในพื้นที่เขตพัฒนาพิเศษภาคตะวนออก พ.ศ. 2561-2564”
ั
ของกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม นั้นไดกําหนดยุทธศาสตรการบริหารจัดการทรัพยากร

ิ
น้ําไวในยุทธศาสตรที่ 4 การบริหารจัดการทรัพยากรอยางมีประสิทธภาพ มาตรการที่ 4.2 การบริหาร
จัดการทรัพยากรน้ําเพื่อสรางความมั่นคงของน้ําภาคการผลิต รวม 9 มาตรการ ดังน ี้
“มาตรการที่ 4.2 บริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อสรางความมั่นคงของน้ําภาคการผลิต
1) วางแผนการบริหารจัดการลุมน้ําและจัดการทรัพยากรน้ําและน้ําบาดาลในระดบพื้นที่
ั
2) วางแผนจัดสรรน้ํารวมกันเพื่อสรางความสมดุลของน้ําภาคการผลิต โดยจัดการความ

ตองการจัดสรรและแบงปนการใชน้ําที่เหมาะสมแตละภาคสวน
ิ

้ํ
ิ
3) จัดหาแหลงนาตนทุนสํารองและแหลงเก็บนา เสริมประสิทธภาพการเก็บกักเดม
้ํ
และปรับปรุงสิ่งกอสรางแหลงน้ําที่เสื่อมโทรม