Page 4 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

สรุปสําหรับผูบริหาร

โครงการ “การบริหารจัดการพื้นที่สูง : ปริทัศนสถานภาพความรู”

ในชวงสามทศวรรษที่ผานมานี้ ปญหาการนําพื้นที่สูงซึ่งรวมถึงพื้นที่ภูเขาที่สวนใหญเปนพื้นที่ปาไม
ตนน้ําลําธารมาใชเพื่อการเกษตรและกิจกรรมอื่น ไดทวีความรุนแรงยิ่งขึ้น เมื่อพื้นที่ปาไมที่ปกคลุมพื้นที่ภูเขา
และพื้นที่ที่มีความลาดชันสูงถูกทําลายลง นอกจากเปนการสูญเสียความสวยงามของทิวทัศนแลว ยังเกิดการชะ

ลางพังทลายของดินและดินถลมที่เกิดจากฝนตกหนัก กรมพัฒนาที่ดินไดรายงานวามีการชะลางพังทลายของ
ดินในพื้นที่ที่มีความลาดชันมากกวา 35% มากถึง 95.22 ลานไร สงผลใหตะกอนดินลงมาทับถมพื้นที่ดานลาง
และลําน้ําธรรมชาติตางๆ ใหตื้นเขิน ในกรณีดินถลมนั้นไดเกิดขึ้นหลายครั้งตั้งแต พ.ศ. 2531 ที่อําเภอพิปูน
จังหวัดนครศรีธรรมราช พ.ศ. 2543 ที่อําเภอหลมสัก จังหวัดเพชรบูรณ พ.ศ. 2544 ที่อําเภอวังชิ้น จังหวัดแพร

พ.ศ. 2549 ที่อําเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ และเมื่อวันที่ 28 กรกฎาคม พ.ศ. 2561 ที่อําเภอ บอเกลือ
จังหวัดนาน การเกิดดินถลมแตละครั้งไดสรางความเสียหายตอทรัพยสินและสูญเสียชีวิตตลอดมาอยางตอเนื่อง
นอกจากนี้การที่ปาไมซึ่งเปนตนน้ําลําธารไดถูกทําลายลงไดสงผลใหเกิดน้ําทวมและความแหงแลง
เกิดขึ้นในพื้นที่ตอนลาง ดังที่อนุสัญญาสหประชาชาติวาดวยการตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย ไดระบุไว

วา “การสูญเสียพื้นที่ปาไมเปนสาเหตุสําคัญของการแปรสภาพเปนทะเลทรายที่เกิดขึ้นในภูมิภาคตางๆ
ของโลก”
ถึงแมวาภาครัฐไดมีนโยบายที่กําหนดไวในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติฉบับตางๆ

มติคณะรัฐมนตรี ระเบียบของคณะกรรมการที่เกี่ยวของ รวมทั้งผลการศึกษาและขอเสนอจากนักวิชาการสถาบันตางๆ
ตลอดจนผลการดําเนินโครงการตางๆ ที่ประสบความสําเร็จทั้งของภาครัฐและภาคเอกชน ในบางพื้นที่มาอยาง
ตอเนื่องก็ตาม แตมิใชเปนการแกปญหาในภาพรวมของชาติอยูในลักษณะดําเนินการของแตละหนวยงานปญหา
การบริหารจัดการพื้นที่ภูเขาและพื้นที่สูงจึงยังคงเกิดขึ้นและคาดวาจะทวีความรุนแรงยิ่งขึ้นดวยแรงผลักดันจาก
ประชากรที่เพิ่มขึ้น ซึ่งตางก็ตองการที่ดินเพื่อการเกษตรและกิจกรรมตางๆ รวมทั้งการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ

หากสถานการณเปนไปเชนนี้จะสงผลตอการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศโดยรวม ภาครัฐจึงจําเปน
จะตองกําหนดนโยบายการบริหารจัดการพื้นที่ภูเขาและพื้นที่สูงในภาพรวมของชาติขึ้นใหมโดยเร็ว
อยางไรก็ตามกอนที่จะมีการกําหนดนโยบายการบริหารจัดการพื้นที่ภูเขาและพื้นที่สูงของชาติขึ้นนั้น

ควรจะตองรวบรวมนโยบายของรัฐ แนวคิดจากขอเสนอในการศึกษาของนักวิชาการและสถาบันตางๆ รวมทั้ง
วิธีปฏิบัติของโครงการตางๆ ที่มีจํานวนมากในอดีตถึงปจจุบันใหเปนระบบเสียกอน เพื่อนํามาถอดเปนบทเรียน
และใชประกอบการตัดสินใจในการกําหนดนโยบายในการบริหารจัดการพื้นที่ภูเขาและพื้นที่สูงในอนาคต
การศึกษาครั้งนี้จะเปนการปริทรรศนนโยบายการบริหารจัดการพื้นที่สูงทั้งประเทศทุกดานทั้งเศรษฐกิจ

สังคม การเมือง ความมั่นคง และสิ่งแวดลอม รวมทั้งผลการศึกษาและขอเสนอในการบริหารจัดการพื้นที่สูงของ
นักวิชาการ สถาบัน มูลนิธิ และองคกรภาคเอกชน ตลอดจนโครงการพัฒนาในลักษณะตางๆ ที่ดําเนินการมาใน
อดีตจนถึงปจจุบัน
การศึกษาในลักษณะนี้ไมมีการดําเนินการมากอน

ข