Page 35 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

2-1

บทที่ 2

ภูมินิเวศของพื้นที่สูง

สาระสําคัญของบทนี้จะครอบคลุมรวม 5 เรื่อง คือ (1) ความหมายและขอบเขตของพื้นที่สูง (2) ภูเขา
ในประเทศไทย (3) แหลงกําเนิดของแมน้ําจากภูเขาที่สําคัญ (4) ปาไมในประเทศไทย และ (5) ความ
หลากหลายทางชีวภาพ โดยมีรายละเอียดดังนี้

2.1 ความหมายและขอบเขตของพื้นที่
เนื่องจากพื้นที่สูงที่สถาบันและสวนราชการไดกําหนดไวนั้นมีความแตกตางกัน โดยมีรายละเอียดดังนี้

2.1.1 ภูเขา
ราชบัณฑิตสถาน (2542: 825) ไดใหความหมายของภูเขาไววาเปน “พื้นที่ที่มีระดับสูงขึ้นจากบริเวณรอบๆ
ตั้งแต 600 เมตรขึ้นไป” และคณะอนุกรรมการจัดทําพจนานุกรมธรณีวิทยา (2530: 78) ไดใหความหมาย
เพิ่มเติมจากราชบัณฑิตสถานเปนภูเขาคือ “พื้นที่ที่มีระดับสูงขึ้นจากบริเวณรอบๆ ตั้งแต 600 เมตรขึ้นไป และ

มีความลาดชันสูง”

2.1.2 พื้นที่สูง
พื้นที่สูงที่กําหนดไวในพระราชกฤษฎีกาจัดตั้งสถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องคการมหาชน)
1)
พ.ศ. 2548 คือ “พื้นที่ที่เปนภูเขาหรือพื้นที่ที่มีความสูงกวาระดับน้ําทะเล 500 เมตรขึ้นไป หรือพื้นที่ที่อยู
ระหวางพื้นที่ตามที่คณะกรรมการกําหนด” ซึ่งสถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (2559: 17) ไดระบุไวใน
ยุทธศาสตรสถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องคการมหาชน) ระยะที่ 3 (พ.ศ. 2560-2564) หนา 17 วา
“พื้นที่สูงในประเทศไทยครอบคลุมพื้นที่ประมาณ 67.22 ลานไร คิดเปนรอยละ 53 ของพื้นที่ 20 จังหวัด ไดแก

เชียงใหม เชียงราย แมฮองสอน พะเยา ลําพูน แพร นาน ลําปาง ตาก เพชรบูรณ พิษณุโลก เลย สุโขทัย
กําแพงเพชร กาญจนบุรี อุทัยธานี สุพรรณบุรี ราชบุรี ประจวบคีรีขันธ และเพชรบุรี”

2.1.3 พื้นที่ลาดชันเชิงซอน

คณะกรรมการจัดทําปทานุกรมปฐพีวิทยา (2541: 102) ไดใหความหมายพื้นที่ลาดชันเชิงซอนไววา
เปน “พื้นที่ที่ประกอบดวยเขาและภูเขาที่ลาดชันสูง และเปนดินตื้นที่มีหินโผลเปนสวนใหญ ลักษณะของดินมี
มากมายหลายชนิดขึ้นอยูกับชนิดของหินและสภาพความลาดชัน” ซึ่งกรมพัฒนาที่ดิน (2562: 1-2 ) ไดใชความ
ลาดชันมากกวา 35 เปอรเซ็นต เปนพื้นที่ลาดชันเชิงซอน (Slope complex)

จากคําจํากัดความของสถาบันและหนวยงานตางๆ มีความแตกตางกัน ทําใหมีเนื้อที่ของพื้นที่สูง
แตกตางกัน
จากการวิเคราะหพื้นที่โดยการทับซอนโดยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร (Geographical Information
System: GIS) พบวาพื้นที่ลาดชันเชิงซอน (Slope complex) ที่กําหนดโดยคณะอนุกรรมการจัดทํา

พจนานุกรมปฐพีวิทยาและกรมพัฒนาที่ดินที่ใชความลาดชันเกิน 35 เปนเกณฑในการกําหนดความลาดชัน
เชิงซอนนั้น ไดครอบคลุมพื้นที่ที่มีความสูงกวาระดับน้ําทะเล 500 เมตร และ 600 เมตร ขึ้นไปทั้งหมดแลว
---------------------------------------------
1) ราชกิจจานุเบกษา เลม 122 ตอนที่ 59ก ลงวันที่ 14 ตุลาคม 2548