Page 58 -

โครงการรวบรวมและจัดทําวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

56 Thai J. For. 31 (3) : 55-64 (2013)

Gynura hispida provided the highest internal rates of return. Based on the determination
of A. thwaitesianum, marketing channel involved a total production of 40.88 tons with
a distribution to local factories (55.75%) and agricultural processing product groups
(44.25%) for wine, drinking juice and concentrated juice production.

Keywords: financial analysis, agroforestry, Phu Phan Agroforestry Network

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ของการศึกษาครั้งนี้คือเพื่อวิเคราะห์ทางการเงินของการท�าวนเกษตรในระดับครัวเรือน ภายใต้
เครือข่ายวนเกษตรภูพาน จังหวัดสกลนคร รวมทั้งวิเคราะห์วิถีการตลาดของเม่าหลวงซึ่งเป็นพืชเศรษฐกิจหลักที่ใช้
ปลูกร่วมกับพืชอื่นๆ ในระบบวนเกษตรที่ศึกษา ข้อมูลที่ใช้ในการศึกษารวบรวมได้จากการใช้แบบสอบถามที่สร้างขึ้น
สัมภาษณ์เกษตรกรตัวอย่างจ�านวน 56 ครัวเรือน ในการวิเคราะห์ผลส�าเร็จทางด้านการลงทุนในการท�าวนเกษตร
ได้เน้นศึกษาเฉพาะ 3 รูปแบบหลักได้แก่ รูปแบบที่ 1 คือ การปลูกเม่าหลวงร่วมกับล�าไยและดาวเรือง รูปแบบที่
2 คือ การปลูกเม่าหลวงร่วมกับมะขามหวานและกล้วย และรูปแบบที่ 3 คือ การปลูกเม่าหลวงร่วมกับน้อยหน่า
และมะละกอ โดยได้แบ่งขนาดแปลงวนเกษตรตัวอย่างออกเป็น 3 ขนาด คือ แปลงขนาดเล็ก (4-7 ไร่) แปลง
ขนาดกลาง (8 - 11ไร่) และแปลงขนาดใหญ่ (12 - 16 ไร่) หลักเกณฑ์การวิเคราะห์ทางการเงินที่ใช้มี 3 วิธี คือ
มูลค่าปัจจุบันสุทธิ อัตราผลตอบแทนต่อต้นทุน และผลตอบแทนของโครงการ เป็นเครื่องมือวัดความเหมาะสม
ของการลงทุน โดยก�าหนดระดับอัตราคิดลด 3 ระดับ คือ ร้อยละ 5, 8 และ 10 และก�าหนดระยะเวลาของ
โครงการเท่ากับ 25 ปี
ผลการศึกษาสรุปได้ว่า แปลงทุกขนาดในทุกรูปแบบและในทุกระดับอัตราคิดลด ให้ผลตอบแทนคุ้มค่า
กับการลงทุน เนื่องจากมูลค่าปัจจุบันสุทธิมีค่าเป็นบวกและมีค่ามากกว่า 0 อัตราส่วนผลตอบแทนต่อต้นทุนทุกค่า
มีค่ามากกว่า 1 และอัตราผลตอบแทนของโครงการมีค่ามากกว่าอัตราคิดลดสูงสุดที่ก�าหนดไว้ โดยการลงทุนใน
แปลงขนาดกลาง รูปแบบที่ 1 ให้ผลตอบแทนสูงกว่าแปลงอื่นๆ ส�าหรับวิถีการตลาดของผลิตผลหลักจากระบบ
วนเกษตร คือ เม่าหลวง พบว่า ผลผลิตเม่าหลวงสดที่ผลิตได้ทั้งหมด จ�านวน 40.88 ตัน ในปี พ.ศ. 2550 และได้
กระจายไปสู่การแปรรูป จ�านวน 2 แหล่ง คือ โรงงานอุตสาหกรรมในท้องถิ่น ร้อยละ 55.75 และกลุ่มแปรรูป
ผลผลิตทางการเกษตร ร้อยละ 44.25 เพื่อเข้าสู่กระบวนการผลิตเป็นไวน์ น�้าผลไม้พร้อมดื่ม และน�้าผลไม้เข้มข้น

ค�าส�าคัญ : การวิเคราะห์ทางการเงิน วนเกษตร เครือข่ายวนเกษตรภูพาน

ค�าน�า ทางออกภายใต้วิกฤตการณ์ดังกล่าว ในระยะแรกนั้น
กรมป่าไม้และองค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ ได้ริเริ่มให้
ในช่วงหลายทศวรรษที่ผ่านมาการจัดการ ชาวไร่น�าพืชเกษตรเข้าไปปลูกในพื้นที่สวนป่า ท�าให้
ป่าไม้ของประเทศไทยนั้นยังขาดการจัดการอย่าง ชาวไร่ได้ผลผลิตทั้งอาหารจากพืชและไม้ส�าหรับไว้
สมดุลระหว่างการพัฒนาสังคมและการจัดการ ใช้สอยต่างๆ ซึ่งการแก้ปัญหาความขัดแย้งในการใช้
ทรัพยากรป่าไม้ เช่น การสนับสนุนการสัมปทาน ประโยชน์ที่ดินโดยวิธีการปลูกพืชเกษตรควบระหว่าง
ป่าไม้ การแผ้วถางพื้นที่ป่าไม้เพื่อท�าการเกษตรของ ต้นไม้นั้นอาจกล่าวได้ว่าเป็นแหล่งก�าเนิดของระบบ

ราษฎรในชนบท ส่งผลให้ป่าไม้อันเป็นฐานของความ วนเกษตรก็ว่าได้ (นิวัติ, 2548)
หลากหลายทางชีวภาพลดลงอย่างรวดเร็ว การแสวงหา ปัจจุบันหลายพื้นที่ได้ปรับเปลี่ยนการท�า