Page 411 -
P. 411
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
กับการเจริญเติบโตของพืชตามระดับความลึกคือ 0-15 25-50 และ 50-100 ซม. จากผิวดิน ประมวล
สมบัติดินทางด้านความอุดมสมบูรณ์ของดิน ได้แก่ อินทรียวัตถุ ความจุแลกเปลี่ยนแคตไอออน ความอิ่มตัว
เบส ฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ โพแทสเซียมที่เป็นประโยชน์ และความอุดมสมบูรณ์ของดินในภาพรวม
พร้อมข้อเสนอแนะในการใช้ประโยชน์ที่ดิน
ข้อสังเกตในการใช้ข้อมูลทางอ้อม มี 3 ประการ คือ
1) ฐานข้อมูล แสดงข้อมูลลักษณะของดิน และผลการวิเคราะห์ทางเคมีพื้นฐานของดินนา
อันเป็นข้อมูลทางอ้อมหรือข้อมูลกว้างๆ ส�าหรับชาวนา ซึ่งสรุปได้ว่าดินในที่ลุ่มหรือดินที่ใช้ปลูกข้าวของ
ประเทศไทยมีความแตกต่างกันมาก กล่าวคือ สมบัติบางประการของชั้นดินในกลุ่มชุดดินหนึ่ง มีความ
แตกต่างจากกลุ่มชุดดินอื่น และผลการวิเคราะห์ดินทางเคมีจากตัวอย่างดินของแต่ละชุดดิน ณ เวลาหนึ่ง
ก็แสดงว่ามีความอุดมสมบูรณ์แตกต่างกัน สมบัติต่างๆ ทุกประการของดินเป็นต้นทุนซึ่งจะแสดงออกถึง
ศักยภาพของดิน อันจะส่งผลแตกต่างกันต่อการเจริญเติบโตและผลผลิตข้าว ดังนั้นจึงควรมีค�าแนะน�า
การใช้ปุ๋ยนาที่เหมาะสมกับดินนาแต่ละประเภท
2) ข้อมูลดินที่ปรากฏในสมบัติของชุดดินหรือกลุ่มชุดดินนั้น เป็นสมบัติของดินที่เก็บมาท�าการ
วิเคราะห์ ณ เวลาที่ท�าค�าอธิบายหน้าตัดดิน ข้อมูลบางอย่างที่เปลี่ยนแปลงได้ยาก ได้แก่ สมบัติดิน
ที่เกี่ยวเนื่องกับการก�าเนิดดิน สมบัติทางกายภาพของดิน (เนื้อดิน สีดิน การระบายน�้า หรือการซึมผ่าน
ได้ของน�้า) เราสามารถน�าข้อมูลที่ไม่ค่อยเปลี่ยนแปลงนั้น มาประกอบการตัดสินใจด้านการจัดการดินได้
แต่ข้อมูลบางประการมีการเปลี่ยนแปลงได้ง่ายในด้านสมบัติทางเคมีของดิน เช่น ปฏิกิริยาดิน ปริมาณ
ธาตุอาหารที่เป็นประโยชน์
3) ระดับความเป็นประโยชน์ของธาตุอาหารในดินเปลี่ยนแปลงได้ตามลักษณะของการจัดการ
ดิน เช่น การใส่ปุ๋ย (ชนิดปุ๋ย อัตราปุ๋ย และความถี่ของการใส่ปุ๋ย) การใส่ปูน และความต่อเนื่องของการ
ปลูกข้าว เป็นต้น ประกอบกับสมบัติของดินในพื้นที่ก็มีธรรมชาติที่แปรปรวนได้ในขอบเขตหนึ่ง จึงควรใช้
ข้อมูลนี้ประกอบกับค�าแนะน�าของนักวิชาการ
ชาวนาที่ไม่สามารถส่งตัวอย่างดินไปวิเคราะห์ก่อนเตรียมดินปลูกข้าว ก็ใช้ประโยชน์จาก
ข้อมูลทางอ้อม เพื่อเริ่มต้นปรับเปลี่ยนวิธีการใช้ปุ๋ยข้าวจากเดิม ซึ่งมิได้พิจารณาความอุดมสมบูรณ์ของ
ดินเลย มาใช้ประโยชน์ข้อมูลความอุดมสมบูรณ์ของดินทางอ้อมที่มีอยู่ไปก่อน อย่างไรก็ตาม เนื่องจาก
ข้อมูลที่สืบค้นจากเว็บไซต์อาจมีการเปลี่ยนแปลงได้ตลอดเวลา หากไม่สามารถเข้าถึงข้อมูลตาม URL ที่
ก�าหนดไว้ อาจค้นหาจากเว็บไซต์ของกรมพัฒนาที่ดิน ซึ่งเป็นหน่วยงานที่รับผิดชอบโดยตรงแทน
6. การใช้ประโยชน์ข้อมูลความอุดมสมบูรณ์ของดินทางตรง
ในบทที่ 15 ได้อธิบายหลักการใช้ปุ๋ยธาตุหลักตามผลการวิเคราะห์ดิน เพื่อก�าหนดชนิดและ
อัตราปุ๋ยที่เหมาะสมกับข้าว ซึ่งปลูกในดินที่มีความอุดมสมบูรณ์แตกต่างกัน โดยปฏิบัติดังนี้
ดิน ธาตุอาหารและปุ๋ยข้าว ความอุดมสมบูรณ์ของดินนา 407
