Page 352 -
P. 352
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
3) อินทรียวัตถุในดิน ทองแดงท�าปฏิกิริยากับอินทรียวัตถุในดินเกิดสารเชิงซ้อนได้ง่าย และ
เกิดขึ้นมากเมื่อพีเอชของดินสูงกว่า 6.5 นอกจากนี้ยังท�าปฏิกิริยากับหมู่ไฮดรอกซิล และหมู่คาร์บอเนต
เมื่อพีเอชของดินสูงกว่า 7 ท�าให้ทองแดงอยู่ในรูปที่ไม่เป็นประโยชน์
4) สมดุลของธาตุอาหารในดิน เป็นเรื่องส�าคัญมาก จากตัวอย่างในกรณีต่อไปนี้
(1) หากสารละลายดินมีสังกะสี แมงกานีส เหล็กและฟอสฟอรัสสูง รากพืชจะดูดทองแดง
ได้น้อยลง เนื่องจากภาวะปฏิปักษ์ระหว่างการดูดไอออนเหล่านั้นกับทองแดง
(2) พืชที่ได้รับไนโตรเจนมากเกินไป และสะสมโปรตีนในรากมาก จะท�าให้การเคลื่อนย้าย
ทองแดงและจุลธาตุพวกโลหะอื่นๆ จากรากสู่ส่วนเหนือดินช้าลง เนื่องจากทองแดงและไอออนเหล่านั้น
มีโอกาสจับกับโปรตีนที่รากได้มากขึ้น และจับไว้อย่างเหนียวแน่น ส่วนเหนือดินจึงอาจขาดแคลนธาตุ
ดังกล่าว
5) การขังน�้า ดังที่ได้อธิบายในเรื่องสังกะสี (บทที่ 12 ข้อ 1.3) แล้วว่า ส�าหรับรูปของบางธาตุ
เช่น โบรอน โคบอลต์ ทองแดง โมลิบดีนัมและสังกะสังกะสีในดินไม่เกี่ยวข้องกับปฏิกิริยาออกซิเดชัน-
รีดักชันโดยตรง แต่สภาพละลายได้ของธาตุเหล่านี้ในดินอาจได้รับผลกระทบจากการขังน�้า โดยภาพรวม
แล้วการขังน�้าช่วยเพิ่มความเป็นประโยชน์ของโคบอลต์ ทองแดงและโมลิบดีนัมในดิน แต่ท�าให้ความ
เป็นประโยชน์ของสังกะสีลดลง
2. บทบาทของทองแดงต่อพืช
บทบาทของทองแดงในพืชมี 5 ประการ (ยงยุทธ, 2558) ซึ่งสรุปได้ดังนี้
1) การหายใจ: ทองแดงเป็นองค์ประกอบของเอนไซม์ซึ่งเร่งปฏิกิริยาขั้นสุดท้ายของกระบวนการ
หายใจ โดยส่งอิเล็กตรอนไปให้ออกซิเจน ท�าให้ออกซิเจนถูกรีดิวซ์กลายเป็นน�้า
2) การสังเคราะห์แสง: ทองแดงมีบทบาทในการสังเคราะห์แสง โดยเป็นองค์ประกอบในโปรตีน
สีน�้าเงินชื่อพลาสโตไซยานิน (plastocyanin, PC) ซึ่งอยู่ในโซ่การเคลื่อนย้ายอิเล็กตรอน ท�าให้อิเล็กตรอน
เคลื่อนย้ายในระบบได้อย่างสมบูรณ์
3) ลดพิษของอนุมูลอิสระในเซลล์: อนุมูลอิสระซึ่งเกิดขึ้นระหว่างการสังเคราะห์แสง มีฤทธิ์
ท�าลายเยื่อในคลอโรพลาสต์ อันเป็นส่วนส�าคัญที่สุดของกระบวนการสังเคราะห์แสง ทองแดง เหล็ก
แมงกานีสและสังกะสี มีบทบาทในการกระตุ้นเอนไซม์ซึ่งคอยท�าลายอนุมูลอิสระดังกล่าว
4) การสังเคราะห์ลิกนิน: โดยทองแดงท�าหน้าที่กระตุ้นการท�างานของเอนไซม์ที่เกี่ยวข้องกับ
การสังเคราะห์สารฟีโนลิกอันเป็นหน่วยย่อยที่ใช้สังเคราะห์ลิกนิน ดังนั้นพืชที่ขาดทองแดงจึงไม่แข็งแรง
เช่น ใบอ่อนบิดเบี้ยว กิ่งก้านโค้งงอและล้มง่าย
5) การพัฒนาในระยะเจริญพันธุ์: ทองแดงช่วยให้การพัฒนาในระยะเจริญพันธุ์มีความสมบูรณ์
เนื่องจากมีบทบาทส่งเสริมการออกดอก สร้างเรณูและปฏิสนธิ พืชที่ขาดทองแดงนั้นละอองเรณูเป็นหมัน
ยืดเวลาการสุกแก่ของผล และคุณภาพของเมล็ดต�่า เนื่องจากมีอาหารสะสมน้อย
348 จุลธาตุของข้าว (ส่วนที่ 2) ดิน ธาตุอาหารและปุ๋ยข้าว
