Page 259 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ตารางที่ 8.4 การสะสมธาตุหลักในเมล็ดและฟางของข้าวที่ปลูกโดยมีการชลประทาน

รายการ N P K

สะสมในเมล็ดและฟาง (กก.ธาตุ/ผลผลิตเมล็ดข้าว 1 ตัน) 17.50 3.00 17.00

สะสมในเมล็ด (กก.ธาตุ/ผลผลิตเมล็ดข้าว 1 ตัน) 10.50 2.00 2.50
สะสมในฟาง (กก.ธาตุ/ผลผลิตเมล็ดข้าว 1 ตัน) 7.00 1.00 14.50

ความเข้มข้นของธาตุหลักในเมล็ด (%) 1.10 0.20 0.29

ความเข้มข้นของธาตุหลักในฟาง (%) 0.65 0.10 1.40

ที่มา : Fairhurst et al. (2007)

ที่ 2 ความเข้มข้นของธาตุหลัก (%) โดยแบ่งเป็นความเข้มข้นในเมล็ดและฟาง ในการผลิตเมล็ดข้าว 1 ตัน
ข้าวจะต้องใช้ไนโตรเจน 17.5 กก.N ข้าวที่ให้ผลผลิต 1,000 กก./ไร่ ดูดไนโตรเจนจากดินและเคลื่อนย้าย
ไปสะสมในเมล็ด 10.5 กก.N และสะสมในฟาง 7.0 กก.N ดังนั้นหากเก็บเกี่ยวเฉพาะเมล็ดออกไปโดยคืน

ตอซังทั้งหมดไว้ในนา จะมีไนโตรเจนติดไปกับเมล็ด 10.5 กก.N และคืนสู่ดินพร้อมฟางข้าว 7.0 กก.N

9

ดัชนีการเก็บเกี่ยวไนโตรเจน

ดัชนีการเก็บเกี่ยวไนโตรเจน (nitrogen harvest index, NHI) คือ สัดส่วนของปริมาณ

ไนโตรเจนในเมล็ดต่อปริมาณไนโตรเจนในส่วนเหนือดิน (เมล็ด + ฟาง) เมื่อต้นข้าวอยู่ในระยะการเติบโต
ไม่อาศัยเพศช่วงสุดท้ายก่อนมีการก�าเนิดช่อดอก ไนโตรเจนทั้งหมดยังอยู่ในใบ ต้นและราก เมื่อเข้าสู่ระยะ
เจริญพันธุ์ ธาตุนี้จะเคลื่อนย้ายมายังดอก ซึ่งต่อมาได้เจริญเติบโตเป็นเมล็ด เพื่อช่วยให้เมล็ดเจริญเติบโต

ในระยะสุกแก่ ดังนั้น NHI จึงเป็นข้อมูลที่แสดงว่าไนโตรเจนได้เคลื่อนย้ายจากแหล่งผลิตและสะสม
(source) มายังเมล็ดมากหรือน้อยเพียงใด และบ่งชี้ถึงประสิทธิภาพของพืชในการใช้ไนโตรเจนที่สะสมไว้
ในส่วนเหนือดินเพื่อสร้างผลผลิตเมล็ด (Fageria, 2007)

ดัชนีการเก็บเกี่ยวไนโตรเจนค�านวณได้ดังนี้
ดัชนีการเก็บเกี่ยวไนโตรเจน (NHI) = (ไนโตรเจนดูดสะสมในเมล็ด) / (ไนโตรเจนดูดสะสมใน

เมล็ด+ฟาง)
ดัชนีนี้มีความส�าคัญ เนื่องจากแสดงถึงประสิทธิภาพของข้าวในการใช้ไนโตรเจนที่ดูดสะสมไว้
ส�าหรับสร้างผลผลิตเมล็ด ข้าวพันธุ์ที่มีค่า NHI สูง มีประสิทธิภาพสูงในการใช้ไนโตรเจนเพื่อสร้างผลผลิต

ดิน ธาตุอาหารและปุ๋ยข้าว ไนโตรเจนของข้าว 255