Page 74 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

บทที่ 6

ทัศนคติด้านความเสี่ยงของครัวเรือนเกษตรกรผู้ปลูกผัก

ในบทนี้น าเสนอทัศนคติด้านความเสี่ยงและปัจจัยที่มีผลต่อระดับการยอมรับความเสี่ยงของเกษตรกร
ตัวอย่างผู้ปลูกพืชผักที่ท าการศึกษาในจังหวัดนครปฐม ปทุมธานี และราชบุรี ปีการผลิต 2558/59 ซึ่งประกอบ

ไปด้วย (1) ทัศนคติด้านความเสี่ยงของครัวเรือนเกษตรกร (2) ปัจจัยที่มีผลต่อทัศนคติด้านความเสี่ยงของ

ครัวเรือนเกษตรกร มีรายละเอียด ดังต่อไปนี้

6.1 ทัศนคติด้านความเสี่ยงของครัวเรือนเกษตรกร

ความเสี่ยงและความไม่แน่นอนในด้านการเกษตร เป็นความเป็นไปได้ของเหตุการณ์ที่อาจส่งผลกระทบ

ทางลบ โดยอาจเป็นความเสี่ยงในด้านผลผลิต ซึ่งเกิดขึ้นจากปัจจัยภายนอกที่อยู่นอกเหนือการควบคุม เช่น ฝน

แล้ง น้ าท่วม การระบาดของโรคและแมลง เป็นต้น หรือเป็นความเสี่ยงในด้านราคา ซึ่งเป็นผลมาจากการ
เปลี่ยนแปลงของอุปสงค์และอุปทาน โดยความเสี่ยงเป็นผลมาจากความไม่แน่นอน เกิดจากเกษตรกรมีข้อมูล

ไม่เพียงพอ ท าให้การคาดการณ์สิ่งที่เกิดขึ้นในอนาคตมีความคลาดเคลื่อน น าไปสู่ความเสี่ยงได้ (Hardaker et
al., 2004) เกษตรกรแต่ละบุคคลล้วนมีพฤติกรรมที่แตกต่างกัน ซึ่งส่งผลให้มีความเสี่ยงและทัศนคติด้านความ

เสี่ยงที่แตกต่างกัน เกษตรกรมักเลือกสิ่งที่ดีที่สุดและเกิดอรรถประโยชน์สูงสุดแก่ตนเอง

ทัศนคติด้านความเสี่ยงสามารถจัดแบ่งได้เป็น 3 กรณี คือ บุคคลที่กลัวความเสี่ยง (Risk Averse)
บุคคลที่ชอบความเสี่ยง (Risk Lover) และ บุคคลที่เป็นกลางต่อความเสี่ยง (Risk Neutral) (ประยงค์ เนตยา

รักษ์, 2550) ทัศนคติด้านความเสี่ยงมีผลต่อการลงทุนในเทคโนโลยีใหม่ รวมทั้งเทคโนโลยีด้านการเกษตรใน
หลายประเทศของเอเชีย (Tanaka, Camerer, and Nguyen, 2010; Nguyen and Leung, 2010; Nguyen,

2011; Liu, 2013) หัวหน้าครัวเรือนที่กล้าเสี่ยง มักยอมรับเทคโนโลยีใหม่ ทัศนคติด้านความเสี่ยงอาจ

เปลี่ยนแปลงได้ ขึ้นกับเวลาและปัจจัยที่เข้ามาเกี่ยวข้อง จึงสามารถน าปัจจัยเหล่านั้นไปพัฒนาเป็นนโยบาย
ต่อไปได้ (Liebenehn and Waibel, 2014)

ทัศนคติด้านความเสี่ยงของเกษตรกรตัวอย่างผู้ปลูกผักจังหวัดนครปฐม ปทุมธานี และราชบุรี เมื่อ

พิจารณาจากการสัมภาษณ์ระดับการยอมรับความเสี่ยงในการจัดการศัตรูพืชจากสเกล 0 ถึง 10 โดย 0
หมายถึง ไม่ยินดีเสี่ยง และ 10 หมายถึง ยินดีเสี่ยงอย่างเต็มที่ ผลการศึกษา พบว่า เกษตรกรตัวอย่างส่วนใหญ่

มีระดับการยอมรับความเสี่ยงในช่วงกลางมากที่สุด (ระดับ 5) และเกษตรกรมักเป็นผู้กลัวความเสี่ยง (ระดับ 0)
(ภาพที่ 6.1) เมื่อจัดช่วงกลุ่มทัศนคติด้านความเสี่ยง พบว่า ระดับความเสี่ยง 5-6 เป็นระดับการยอมรับความ

เสี่ยงที่เกษตรตัวอย่างยอมรับสูงสุด คิดเป็นร้อยละ 35.31 รองลงมา คือ ระดับความเสี่ยง 0 (ไม่ยินดีเสี่ยง)

ต่อมาเป็นความเสี่ยงระดับ 1-2 คิดเป็นร้อยละ 17.82 ความเสี่ยงระดับ 3-4 ร้อยละ 10.23 และระดับการ
ยอมรับความเสี่ยง 7-8 และ 9-10 ร้อยละ 7.59 (ตารางที่ 6.1) จากการลงพื้นที่ส ารวจภาคสนาม พบว่า

เกษตรกรตัวอย่างจะมีความกลัวการสูญเสียผลผลิต หากมีการระบาดของโรคแมลงเกษตรกรจะพิจารณาใน
การฉีดพ่นสารก าจัดศัตรูพืชทันที และโดยส่วนใหญ่เกษตรกรที่ใช้สารเคมีในการจัดการศัตรูพืชจะมีทัศนคติใน

การยอมรับความเสี่ยงต่ ากว่าเกษตรกรที่จัดการศัตรูพืชโดยไม่ใช้สารเคมี ซึ่งสอดคล้องกับการศึกษาของปัทมา

59