Page 30 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

2

การสรางความหลากหลายในการผลิตผลผลิตทางการเกษตร (2) การเปลี่ยนชนิดของพืชหรือ
พันธุสัตว เพื่อใหสอดรับกับสภาพพื้นที่ สภาวะการตลาด และการพัฒนาของเทคโนโลยี (3) การ

ลดความเสี่ยงทางการตลาด (4) การเปลี่ยนชวงเวลาในการประกอบกิจกรรมทางการเกษตร การ
ปรับเปลี่ยนการไถพรวนดินมาเปนแบบการอนุรักษความชื้นและความอุดมสมบูรณของดิน รวมทั้ง

การผลิตที่มีความหลากหลาย
สวนการปรับตัวดานตนทุนการผลิตที่สูงขึ้นซึ่งเกิดจากอัตราคาจางแรงงาน ปญหาการ

ขาดแคลนแรงงานในภาคการเกษตรยังคงเปนปญหาที่สําคัญในระดับตน ซึ่งเกษตรกรก็จะทําการ
ปรับตัวโดยใชแรงงานจากเครื่องจักรแทนการจางแรงงานคน การหารายไดจากการทํากิจกรรม

นอกภาคการเกษตร ก็เปนอีกหนึ่งแนวทาง กิจกรรมที่เกษตรกรใชในการสรางรายไดประกอบดวย
การคาขาย การรับจางใชแรงงาน เมื่อสิ้นสุดฤดูกาลเก็บเกี่ยวผลผลิต เกษตรกรสวนใหญเดินทาง

ออกนอกพื้นที่เพื่อไปทํางานสรางรายได นํามาใชเปนเงินทุนในการประกอบกิจกรรมทางการ
เกษตรในชวงฤดูกาลผลิตที่จะถึง และนํามาใชในการดํารงชีวิตประจําวัน ในชวงที่ไมไดมีรายได

จากกิจกรรมทางการเกษตร (มณีมัย ทองอยู 2546)
การปรับตัวที่สําคัญของเกษตรกรจึงเปนการปรับตัวในระบบการผลิตและการ

ดํารงชีวิต เพราะการที่เกษตรกรมีการสงบุตรหลานไปศึกษาในระดับที่สูงขึ้น เมื่อบุตรหลานสําเร็จ
การศึกษาแลวบุตรหลานของเกษตรกรเหลานั้นไมไดกลับเขาสูระบบการเกษตร แตประกอบอาชีพ

นอกภาคการเกษตร แลวสงเงิน หรือรายไดที่ไดรับจากการประกอบอาชีพสงกลับมาในภาค
การเกษตรเพื่อใหผูปกครองที่เปนเกษตรกรอยูนั้นไดใชสําหรับเปนทุนในการประกอบกิจกรรม

ทางการเกษตร ซึ่งก็นับไดวาเปนอีกรูปแบบหนึ่งของการสรางรายไดของเกษตรกรที่มาจากนอก
ภาคการเกษตรอีกทางหนึ่งดวย (ปนแกว เหลืองอรามศรี 2549)

ถึงแมประเทศไทยจะมีศักยภาพการผลิตสินคาเกษตรที่เปนอาหารพอเพียง และมีเหลือ
สงออกเพื่อเลี้ยงประชากรโลกมาโดยตลอด แตปจจัยการผลิตตางๆ ไดสูงขึ้นอยางตอเนื่อง ในขณะ

ที่ราคาสินคาเกษตรขยับสูงขึ้นไมสมดุลกับตนทุนการผลิต รวมทั้งคาครองชีพที่เพิ่มขึ้นตลอดเวลา
สงผลตอความเปนอยูและคุณภาพชีวิตของเกษตรกรผูปลูกขาวเปนอยางมาก เกษตรกรรายยอย

ยังตองยืนอยูในจุดที่ยากจน มีขอจํากัดในการทํากินหรือประกอบอาชีพเสริมอื่น ดังนั้นการหา
แนวทางเพื่อสรางความเขมแข็งใหเกษตรผูปลูกขาวใหพึ่งพาตนองได ทั้งในดานการผลิต การ

บริหารจัดการผลผลิต การบริหารจัดการรายรับและรายจาย การสงเสริมพฤติกรรมการดํารงชีพ
ดวยความพอเพียง เพื่อใหเกษตรกรสามารถพึ่งพาตนเองไดจึงนาจะเปนการแกปญหาที่เปน

ทางออก เพราะหากเกษตรกรไมสามารถพึ่งพาตนเองได ก็จะไมมีวันหลุดพนจาก “ความยากจน
การถูกเอารัดเอาเปรียบ” แตการที่จะพึ่งพาตนเองไดนั้นนอกจากตองปรับตัวตามกระแสโลกาภิ

วัตนแลว คณะผูวิจัยเห็นวา ปจจัยภายในอีกสวนหนึ่งมาจากพฤติกรรมการบริโภคหรือแบบ
แผนการใชจายของครัวเรือนเกษตรกรเอง เพราะทายที่สุดปจจัยภายในสวนนี้จะนําไปสูการลด

ตนทุนการผลิต มีรายไดคงเหลือเพิ่มขึ้นสงผลตอการดํารงชีวิตและการบริหารรายรับรายจายที่
สมดุล