Page 21 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

20

1.2.2 สถานการณ์ถั่วเหลืองในประเทศไทย

จากการศึกษาข้อมูลการผลิตถั่วเหลืองในประเทศไทย ณ ปัจจุบันอยู่ในสถานะ
ที่ขาดความมั่นคงและยั่งยืนเป็นอย่างมากโดยในรอบ 12 ปีที่ผ่านมา (2545- 2556)
พื้นที่เพาะปลูกมีปริมาณลดลงอย่างต่อเนื่องจาก 1.3 ล้านไร่ในปี 2545 เหลือเพียง
0.259 ล้านไร่ในปี 2556 หรือลดลงร้อยละ 77.06 โดยร้อยละ 70.45 ของพื้นที่
ปลูกถั่วเหลืองทั้งหมดอยู่ในเขตภาคเหนือได้แก่ จังหวัดแพร่ เชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน
น่าน และเชียงราย ร้อยละ 29.42 อยู่ในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ได้แก่ จังหวัด
เลย และชัยภูมิ ร้อยละ 0.13 อยู่ในเขตภาคกลาง ได้แก่ จังหวัดกาญจนบุรี

เกษตรกรที่ยังคงปลูกถั่วเหลืองอยู่ในปัจจุบัน ส่วนใหญ่เป็นเกษตรกรรายย่อย
ที่ปลูกถั่วเหลืองมาหลายชั่วอายุคน ดังนั้นเกษตรกรในกลุ่มนี้จึงเป็นเกษตรกรที่มี
ประสบการณ์ แต่ด้วยข้อจ�ากัดบางประการไม่ว่าด้วยเรื่องการขาดแคลนพันธุ์และ
เมล็ดพันธุ์ดี ไม่มีความเข้าใจในการท�าการเกษตรที่ถูกต้องและเหมาะสม ขาดการน�า
เทคโนโลยีสมัยใหม่มาปรับใช้ในกระบวนการผลิต ขาดการบริหารจัดการทรัพยากร
ที่มีอยู่มาใช้ประโยชน์เพื่อลดต้นทุนการผลิต จึงส่งผลให้ประสิทธิภาพการผลิตและ
คุณภาพของผลผลิตต�่า ถึงแม้ว่าประเทศไทยจะเป็นประเทศที่มีประสิทธิภาพการ
ผลิตสูงเป็นอันดับหนึ่งของประเทศในกลุ่มอาเซียนก็ตาม (ในระหว่างปี 2552-2556
ได้ผลผลิตเฉลี่ย 265 กิโลกรัมต่อไร่) และมีแนวโน้มจะเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง แต่
ด้วยพื้นที่ปลูกถั่วเหลืองที่ลดลงเป็นอย่างมาก ซึ่งเป็นผลมาจากการขาดแคลนพันธุ์
และเมล็ดพันธุ์ดี และราคาผลผลิตตกต�่า ส่งผลให้เกษตรกรหันไปปลูกพืชชนิดอื่น
ที่ให้ผลตอบแทนดีกว่า จึงท�าให้ประเทศไทยมีอัตราการเติบโตของผลผลิตลดลง
มากที่สุดจากปี 2552 มีผลผลิต 0.156 ล้านตัน แต่ในปี 2556 ลดลงเหลือเพียง
0.070 ล้านตัน

ปัญหาการขาดแคลนเมล็ดพันธุ์ที่มีคุณภาพดีส�าหรับประเทศไทย สาเหตุส่วน
หนึ่งมาจากเกษตรกรนิยมปลูกถั่วเหลืองพันธุ์เชียงใหม่ 60 และ สจ 5 ซึ่งเป็นพันธุ์
เก่าที่ได้รับการพัฒนามานานแล้วกันอย่างแพร่หลาย จึงท�าให้เกษตรกรมีความเสี่ยง
ต่อการระบาดของโรคและแมลง ส�าหรับพันธุ์ใหม่ที่จะน�าไปส่งเสริมให้เกษตรกร
เลือกใช้ให้เหมาะสมกับช่วงเวลาการเพาะปลูกและการจัดการของเกษตรกรใน
แหล่งผลิตต่างๆ ซึ่งจะต้องมาจากการวิจัยและพัฒนาโดยหน่วยงานภาครัฐมีไม่
เพียงพอ นอกจากนั้นแล้วการผลิตเมล็ดพันธุ์ถั่วเหลืองของไทยยังเป็นการด�าเนิน
งานของผู้ประกอบการรายย่อย โดยผู้ประกอบการรายใหญ่ให้ความสนใจน้อย
เพราะมีปัญหาด้านการพัฒนาพันธุ์ การผลิตเมล็ดพันธุ์ และการคุ้มครองพันธุ์