Page 28 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

24

โอโซม (nucleosome) หรือ nu body นิวคลีโอโซมมีขนาดเสนผาศูนยกลาง 11 นาโนเมตร แตละนิวคลี

โอโซมประกอบดวยฮิสโตน H2A, H2B, H3 และ H4 อยางละ 2 โมเลกุล รวมกันเปน 8 โมเลกุล

เกาะติดกันอยูตรงกลาง และมีสายดีเอ็นเอซึ่งมีความยาวประมาณ 145 คูเบสพันอยูรอบ ๆ จํานวน 2
รอบ ที่ปลายดานหนึ่งของดีเอ็นเอจะเชื่อมตอกับฮิสโตน H อีกหนึ่งโมเลกุล (รูปที่ 3.3) และจะเปน
1
เชนนี้ไปเรื่อย ๆ ตลอดความยาวของสายใยโครมาติน ในระหวางการแบงเซลลแบบไมโตซิส

(mitosis) หรือไมโอซิส (meiosis) สายใยโครมาตินจะขดตัวสั้นลงแตหนาขึ้นทําใหมองเห็นเปนรูปราง

ของโครโมโซมไดในระยะเมตาเฟส (metaphase) โดยสายใยนิวคลีโอโซม (nucleosome fiber) ซึ่งมี
เสนผาศูนยกลาง 11 นาโนเมตรจะขดตัว (coiling) เปนเกลียวไปทางดานซายมือ (left-handed helix)

แตละเกลียวประกอบดวย 6 นิวคลีโอโซม ทําใหมีลักษณะเปนสายใยที่มีเสนผาศูนยกลาง 30 นาโน

เมตร เรียกวา solenoid (รูปที่ 3.4) แต solenoid จะขดตัวกลายเปนโครโมโซมไดอยางไรนั้น เรายังไม
ทราบแนชัด อยางไรก็ตามจากการศึกษาดวยกลองจุลทรรศนอิเลคตรอน (electron microscope) ใน

เซลลพิเศษบางชนิด พบวา solenoid มีการพับไปมา (folding) ทําใหมองเห็นเปนหวง (loop) จํานวน

มากยื่นออกมาจากแกนกลางที่เรียกวา scaffold ซึ่งมีโปรตีนชนิดที่ไมใชฮิสโตน (nonhistone protein)

เปนองคประกอบ หวงที่ยื่นออกมาจาก scaffold ทั้งสองดานทําใหแตละดานมีเสนผาศูนยกลาง
ประมาณ 0.25 ไมโครเมตร หรือ 250 นาโนเมตร จากหวงของ solenoid จะมีการขดตัวสั้นลงอยางไร

จึงกลายเปนโครมาติดไดนั้น ก็ยังไมทราบเชนกัน แตมีผูเสนอความคิดเห็นวา หวงของ solenoid จะ

พันกันเปนขดเกลียวหนา ๆ (supercoil) จนกลายเปนโครมาติดทั้งสองของโครโมโซม ซึ่งสามารถ
มองเห็นไดในระยะเมตาเฟสของการแบงเซลล (รูปที่ 3.5)