Page 167 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

163

4. ออโตอัลโลโพลีพลอยด (autoallopolyploid) เปนโพลีพลอยดที่ประกอบดวยยีโนมมาก

กวา 2 ยีโนมโดยยีโนมหนึ่งเปนออโตโพลีพลอยด เชน AAAABB จะเห็นไดวายีโนม A มี 4 ชุด และ

ยีโนม B มี 2 ชุด ดังนั้นในการแบงเซลลแบบไมโอซิสโครโมโซมมีการจับคูกันเปนไบวาเลนต เตตรา
วาเลนต และมัลติวาเลนต

15.3 ลักษณะทั่วไปของพืชพวกโพลีพลอยด
1. โดยทั่วไปพืชพวกโพลีพลอยดจะมีสวนประกอบตาง ๆ ที่มีขนาดใหญ เชน ราก ลําตน

กิ่ง ใบ ดอก และผล เนื่องจากเซลลมีขนาดใหญอวบอิ่มน้ํามากขึ้น เมื่อสังเกตที่ใบจะพบใบหนาและมี

สีเขียวเขมขึ้น เชน ขาวโพดที่เปนเตตราพลอยดใบจะหนากวาดิพลอยด เซลลปากใบมีขนาดใหญ แต
จํานวนปากใบตอหนวยพื้นที่ลดลง ละอองเกสรผูมีขนาดใหญ อยางไรก็ตามการเพิ่มขนาดของเซลล
ตามการเพิ่มจํานวนชุดของโครโมโซมมีขอบเขตจํากัด พืชแตละชนิดมีจํานวนชุดโครโมโซมที่

เหมาะสมที่สุด ถาเกิดขีดจํากัดจะเปนผลเสีย ทําใหสิ่งมีชีวิตออนแอ เปนหมัน ฯลฯ พืชหลายชนิดการ

เพิ่มจํานวนชุดของโครโมโซมมิไดทําใหมีขนาดใหญขึ้น เชน แพรเซี่ยงไฮ (portulaca) และอลิสซึม
(alyssum) ซึ่งเปนไมดอกชนิดหนึ่ง ตนโพลีพลอยดมีขนาดเล็กกวาตนดิพลอยด
2. โพลีพลอยดสวนใหญมักมีอัตราการเจริญเติบโตชา เนื่องจากมีอัตราการแบงเซลลชา

กวาปกติ เชน พวกออโตเตตราพลอยดมีอัตราการเจริญเติบโตชากวาพวกดิพลอยด ซึ่งมีผลทําใหออโต

โพลีพลอยดออกดอกชา และบางทีดอกอาจรวงชากวาพวกดิพลอยด นอกจากนี้ในพืชหลายชนิดอาจมี
กิ่งกานนอยกวา
3. ความสมบูรณพันธุของละอองเกสร (pollen fertility) ของพวกโพลีพลอยดมักจะต่ํา ทํา

ใหเปอรเซ็นตการติดเมล็ดลดลง เชน ขาวโพดที่เปนเตตราพลอยดมีเปอรเซ็นตการติดเมล็ดประมาณ

80-90 % ของพวกดิพลอยด ในผักกาดหอมติดเมล็ดเพียง 5-15 % ในฝาย (Gossypium herbaceum) ไม
ติดเมล็ดเลย การเปนหมันของโพลีพลอยดเกิดจากโครโมโซมมีการเขาคูกันและแยกตัวออกจากกัน
อยางผิดปกติในระหวางการแบงเซลลแบบไมโอซิส แตในขาวโพดพบวา ความผิดปกติดังกลาว

เกิดขึ้นเนื่องจากมียีนควบคุม

4. โพลีพลอยดมีความแปรปรวนทางพันธุกรรมสูงกวาดิพลอยด เนื่องจากเมื่ออยูในสภาพ
ที่เปนเฮตเทอโรไซโกตแลว การลดเฮตเทอโรไซโกตจะเกิดขึ้นนอยและชากวาดิพลอยด
5. โพลีพลอยดมีการถายทอดลักษณะและพันธุกรรมที่ซับซอนกวาดิพลอยด เนื่องจากยีน

แตละตําแหนงมีหลายซ้ํา และการจับตัวของโครโมโซมมีมากแบบ

6. โพลีพลอยดทนทานตอการเพิ่มหรือการขาดหายไปของโครโมโซมมากกวาดิพลอยด
เนื่องจากโครโมโซมแตละคูมีมากกวา 2 แทง การขาดหายไปหรือเพิ่มขึ้นมาของชิ้นสวนโครโมโซม
จึงไมทําใหลักษณะของพืชเปลี่ยนแปลงไปมากนัก

7. อัตราการกลายพันธุที่ตรวจสอบไดในโพลีพลอยดต่ํากวาดิพลอยด เนื่องจากเมื่อมีการ

กลายพันธุของยีนใด ๆ ถาการกลายพันธุนั้นเปนลักษณะดอยแลว จะตองมีการกลายพันธุของยีนหลาย
ตัวหรือจะตองผสมพันธุหลายชั่ว จนกวาจะพบตนที่มียีนนั้น ๆ อยูในสภาพที่เปนโฮโมไซกัส